Bất cứ ai từng tìm hiểu về tin học đều đã nghe qua cụm từ hệ điều hành. Hiểu một cách nôm na, hệ điều hành chính là nền tảng vận hành các ứng dụng trên các thiết bị điện tử. Trong bài viết này, chúng ta hãy cùng tìm hiểu thêm về khái niệm hệ điều hành.
Hệ điều hành là gì?
Hệ điều hành (Operating System - OS) có nghĩa là một phần mềm nền tảng cho phép vận hành các ứng dụng khác trên một thiết bị điện tử bất kỳ. Thông qua hệ điều hành, người dùng có thể điều hành, quản lý các thiết bị phần cứng và tài nguyên phần mềm.
Toàn bộ quá trình giao tiếp giữa người và máy tính đều được thực hiện thông qua bước đệm trung gian là hệ điều hành. Nhờ có hệ điều hành mà các ứng dụng có thể tận dụng những common libraries mà không cần quan tâm tới thông số phần cứng cụ thể.
Là yếu tố quan trọng với máy tính, hệ điều hành có cấu tạo khá phức tạp với nhiều thành phần khác nhau. Tuy nhiên, 3 thành phần quan trọng nhất của hệ điều hành vẫn là Kernel, User Interface và Application Programming Interfaces.
- Kernel cung cấp những điều khiển cơ bản trên cấu hình phần cứng máy tính, từ đó đảm nhiệm các vai trò gồm: đọc - ghi dữ liệu, xử lý các lệnh, xác định dữ liệu được nhận và gửi bởi các thiết bị khác, đồng thời diễn giải dữ liệu nhận từ mạng.
- User Interface (Giao diện người dùng) đảm bảo quá trình tương tác giữa người dùng với máy tính thông qua Desktop, Graphical Icons hay Command Line.
- Application Programming Interfaces (Giao diện lập trình ứng dụng) cho phép các ứng dụng phát triển sử dụng Modular Code.
Mục tiêu và chức năng của hệ điều hành
- Những hệ điều hành đầu tiên được sáng lập vào khoảng năm 1950, khi các máy tính chỉ có thể vận hành một ứng dụng nhất định. Sau một thời gian dài phát triển và cải tiến, hệ điều hành đã trở thành mạng lưới liên kết ứng dụng đảm nhiệm những chức năng quan trọng đối với các thiết bị điện tử, đặc biệt là máy tính.
- Tối ưu hóa quá trình hoạt động của máy tính, nhất là các công đoạn thao tác hoặc nhập liệu.
- Cung cấp cho người dùng một giao diện thuận lợi để có thể sử dụng các phần mềm cụ thể trên máy tính.
- Hỗ trợ quản lý tài nguyên của hệ thống máy tính, đồng thời ẩn những chi tiết của tài nguyên phần cứng từ người dùng
- Là môi trường trung gian giữa phần cứng và người dùng, giúp bạn nhanh chóng truy cập và vận hành những tài nguyên khác.
- Theo dõi quá trình sử dụng cũng như các yêu cầu về tài nguyên khi máy tính vận hành, từ đó dàn xếp các xung đột giữa chương trình hệ thống và người dùng.
- Tăng hiệu quả chia sẻ tài nguyên, đảm bảo sự công bằng giữa người dùng máy tính với các chương trình.
Các hệ điều hành máy tính tốt nhất hiện nay
Hệ điều hành đã trở thành quen thuộc đối với những người dùng máy tính. Tuy nhiên, ít ai biết rằng ngoài Windows còn có rất nhiều lựa chọn hệ điều hành khác nhau cho máy tính của bạn.
Hệ điều hành Windows
Nếu nói về độ quen thuộc thì Windows luôn là hệ điều hành được nhiều người biết tới nhất. Ưu điểm của Windows bao gồm: đơn giản, yêu cầu cấu hình thấp, vận hành mượt mà trên mọi thiết bị. Giao diện Windows khá dễ tương tác và đáp ứng tốt nhu cầu sử dụng của đại đa số người tiêu dùng.
Trong các phiên bản hệ điều hành Windows thì Windows 10 và 7được đánh giá là dễ sử dụng nhất. Trong khi Windows 7 tích hợp khá nhiều tính năng nổi bật thì phiên bản thứ 10 lại sở hữu khả năng bảo mật tuyệt đối và tính tương thích cao. Các phiên bản này yêu cầu cấu hình khá thấp nên bạn có thể yên tâm sử dụng trên các dòng máy tính tầm trung.
Apple OS/ Macintosh
Đây là hệ điều hành dành tiêng cho các dòng máy tính xách tay. Apple OS/ Macintosh nổi tiếng bởi độ mượt mà khi vận hành. Tốc độ thao tác nhanh hơn, sự ổn định gần như tuyệt đối, ít giật lag là những điểm khiến nhiều người yêu thích hệ điều hành này.
Tuy nhiên, so với Windows thì Apple OS/ Macintosh lại khó có thể tương thích với các thiết bị ngoại vi. Không chỉ thế, số lượng các phiên bản của hệ điều hành này còn khá ít khiến người tiêu dùng gặp nhiều khó khăn khi lựa chọn.
Hệ điều hành Linux
Linux được đánh giá là hệ điều hành có khả năng khai thác phần cứng vô cùng hiệu quả, thậm chí là ấn tượng hơn cả Windows. Hệ điều hành này có tính linh hoạt cao nên dễ dàng vận hành trên hầu hết các server máy tính thông dụng. Khi sử dụng Linux, người tiêu dùng có thể tránh khỏi nguy cơ dính virus hay các phần mềm mã độc nguy hiểm.
Hệ điều hành này cũng hỗ trợ nền tảng mã nguồn mở hoàn toàn miễn phí giúp bạn dễ dàng tiếp cận tới mọi tính năng không giới hạn. Hơn nữa, Linux không yêu cầu quá cao về cấu hình nên dễ dàng vận hành trên các thiết bị có cấu hình yếu.
Các hệ điều hành di động phổ biến nhất
Android
Android là hệ điều hành được phát triển bở công ty Android, Inc). Năm 2005, công ty Google chính thức mua lại hệ điều hành này. Hệ điều hành Android dựa trên nền tảng Linux, dành riêng cho các thiết bị smartphone, máy tính bảng.
Hiện nay, Android là hệ điều hành trên thiêt bị di động có số người sử dụng đông đảo nhất. Theo số liệu của Google, vào năm 2017, hệ điều hành Android chiếm lĩnh 87,7% thị phần. Ngày nay, Android cũng được tùy biến đa dụng hơn trên cả Tivi, máy game.
Các dòng smartphone dùng hệ điều hành Android như: Samsung, Xiaomi, Oppo, Nokia, LG, Huawei, Vsmart,...
Windows Phone: Sự giao thoa giữa iOS và Android
Windows Phone là phần mềm do tập đoàn Microsoft ban hành vào năm 2010. Đây là một nền tảng đóng nhưng chạy mượt mà, ổn định và chi phí rẻ. Đi liền với hệ điều hành này tiêu biểu là sản phẩm Lumia của Nokia. Tuy nhiên, các ứng dụng và app khá nghèo nàn nên không tạo ra sự thích thú chơ người dùng và cả bên phá triển.
Do không bắt kịp xu thế, sau 7 năm hoạt động, hệ điều hành này bắt đầu đến thời ký thoái trào vào 10/2017.
Hệ điều hành iOS
Ios là hệ điều hành chuyên dụng các thiết bị thông minh của Apple như iPhone, iPad, iPod, Macbook. Bắt đầu ra mắt người sử dụng vào năm 2007, iOS đã tạo ra một cuộc cách mạng lớn về công nghệ phần mềm. Hiện nay số lượng thiết bị sử dụng hệ điều hành iOS chỉ đứng sau Android, chiếm lĩnh gần một nửa thị trường. Tuy là hệ điều hành đóng, thế nhưng kho app vô cùng phong phú, hiệu năng ổn định và cực mượt mà.
Chính nhờ điều này, iOS vẫn phát triển ngày càng mạnh mẽ cho tới ngày nay.
Symbian - Đã từng là cú hick mạnh đưa Nokia lên đỉnh cao công nghệ
Thật thiếu sót nếu không nhắn đến hệ điều hành di động Symbian đình đám một thời.
Trước đây có nhiều thiết bị chạy hệ điều hành này như Nokia, Samsung, Sony. Thời kỳ hoàng kim của Symbian là trước khi Android và IOS xuất hiện.
Tuy nhiên, cũng giống như Windows Phone, Symbian không theo kịp với sự phát triển của công nghệ di động của thế giới nên không cạnh tranh được với Android hay IOS vì thế số lượng người dùng ít dần và Symbian đi vào giai đoạn thoái trào. Đến ngày 25/1/2013, Nokia chính thức khai tử Symbian. Chiếc điện thoại cuối cùng chạy Symbian chính là Nokia 808 Pureview.
BlackBerry OS - Hệ điều hành có mức độ bảo mật cao nhất
BlackBerry OS là hệ điều hành di động độc quyền do BlackBerry Ltd phát triển trên những chiếc điện thoại BlackBerry. BlackBerry OS cũng khá nghèo nàn về kho ứng dụng, tuy nhiên được các nguyên thủ quốc gia vô cùng tin dùng vì độ bảo mật cao.
Hệ điều hành đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sự tương tác giữa máy tính và người dùng. Do đó, việc lựa chọn hệ điều hành đúng và đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng là vô cùng quan trọng. Hy vọng rằng qua bài viết này, quý bạn đọc sẽ có thêm một vài gợi ý để có thể chọn cho mình một phiên bản hệ điều hành phù hợp nhất!