Laura Horwitz, một phụ nữ sống ở Chicago (Mỹ) và chồng có ba con trai với số tuổi lần lượt là 24, 21 và 17. Mặc dù những đứa trẻ cùng nhau lớn lên và được hưởng cùng một nền giáo dục nhưng “chúng khác biệt nhiều nhất có thể”, Laura nói.
Trong khi con đầu chăm học, ngăn nắp, hướng ngoại, theo đuổi sự nghiệp điện ảnh và truyền hình, thì cậu con trai thứ hai lại không quan tâm nhiều đến thành tích, hướng nội, chủ yếu kết bạn trên mạng, theo nghiệp vận động viên thể hình. Đứa con thứ ba thích nấu ăn và biểu diễn nghệ thuật, thuộc nhóm trung bình của xu hướng hướng ngoại và không thích tham gia các môn thể thao đồng đội mà anh trai yêu thích.
Khi nhận thấy sự khác biệt trong tính cách của con cái, các bậc phụ huynh thường ngạc nhiên hoặc phàn nàn. Trên thực tế, có rất nhiều anh chị em ruột có tính cách trái ngược nhau.
Leah Burke, nhà di truyền học, Chủ tịch học viện Nhi khoa Mỹ, cho biết, mặc dù một đứa trẻ được thừa hưởng 50% DNA từ cha mẹ, nhưng DNA có thể thay đổi rất nhiều từ khi sinh đứa trẻ này đến lúc sinh đứa trẻ khác vì “nó được sắp xếp lại trong quá trình sinh sản”.
Theo John Pappas, giám đốc dịch vụ di truyền học lâm sàng tại bệnh viện nhi Hassenfeld ở New York, nhiều người được dạy trong lớp sinh học rằng, một gene ảnh hưởng đến một đặc điểm. Nhưng thực tế rất khác, chẳng hạn màu mắt liên quan đến ít nhất 16 gene và nhiều vùng gene quy định khác nhau.
Ngoài ra, sự khác biệt giữa ADN của anh chị em còn liên quan đến các yếu tố như chế độ ăn uống, ô nhiễm môi trường và căng thẳng có thể thay đổi cách thức biểu hiện gene.
Nhiều nghiên cứu về các cặp song sinh cho thấy những khác biệt còn do trải nghiệm môi trường. Chẳng hạn như một nghiên cứu năm 2004 do Avshalom Caspi, giáo sư tâm lý học và khoa học thần kinh tại đại học Duke, dẫn đầu, phát hiện sự khác biệt trong cảm xúc của người mẹ đối với cặp song sinh có ảnh hưởng đến hành vi của chúng.
Trong một đoạn ghi âm từ nghiên cứu đó, liên quan đến các cặp song sinh sinh ra ở Anh và xứ Wales, người ta có thể nghe thấy một bà mẹ mô tả một cô con gái sinh đôi giống hệt nhau là "một con bò nhỏ...nghịch ngợm, huyên náo, hay bị thương". Cô mô tả đứa trẻ còn lại ngoan ngoãn, điềm tĩnh, đáng yêu hơn và nói nhớ bé này hơn chị gái khi hai đứa đi xa.
Nhà tâm lý học Jasmin Wertz, đại học Edinburgh (Scotland), cho biết, yếu tố khác có thể dẫn đến sự khác biệt trong các cặp song sinh giống hệt nhau là kích thích nhận thức (những đứa trẻ nhận được nhiều hơn sẽ học tốt hơn) và kỷ luật (những đứa trẻ bị kỷ luật nghiêm khắc hơn có nhiều khả năng phát triển các vấn đề về hành vi).
Bác sĩ Gabor Mate từng nói: "Không có hai đứa trẻ nào cùng một cha mẹ”. Bởi con cái chào đời ở những giai đoạn sinh học khác nhau của cha mẹ và cha mẹ có phản ứng khác nhau đối với mỗi đứa con.
Sự khác biệt giữa anh chị em ruột là điều cha mẹ nên khuyến khích. "Ngoài việc chấp nhận, tìm hiểu xem con khác với anh chị em của mình thế nào và chiến lược nuôi dạy từng đứa, bạn cũng phải chấp nhận con khác mình", Wertz nói.
Quay trở lại với câu chuyện của Horwitz, người mẹ của ba cậu con trai có tình cách khác nhau. Cô cho biết, tính cách trái ngược của các con khiến vợ chồng cô vô cùng bất ngờ. Horwitz đã mất rất nhiều thời gian để thừa nhận đứa con thứ hai hướng nội nhiều hơn. Trước đây, cô thường thúc giục con chơi với bạn bè, cho đến khi nhận ra con chỉ tương tác tốt với họ trên mạng và không nhất thiết quan tâm đến giao tiếp xã hội như mẹ hay anh cả. Khi cô ngừng thúc ép, mối quan hệ giữa hai mẹ con được cải thiện.
Với con trai thứ ba, vì đã có kinh nghiệm nên cô không quá bất ngờ khi cậu không thích các môn thể thao đồng đội. Họ cùng tìm kiếm một loại hình hoạt động thể chất khác và cậu đã đạt được đai đen nhị đẳng karate.
"Dù tìm ra cách nuôi con phù hợp với tính cách và sở thích của chúng đôi khi là thách thức, nhưng giờ đây, tôi có thể tôn vinh con người của chúng", người mẹ hiểu ra.
Nhà di truyền học Burke cho rằng, điểm mấu chốt là trải nghiệm sống của mỗi người khác nhau. Vì vậy, cho con bạn không gian để trở nên khác biệt là vô cùng quan trọng.
