Tin tứcThiên nhiên là vậy. Thất thường và dữ dội. Đó là những gì mà con người phải gánh chịu trước quy luật của đất trời.
Mấy hôm nay, không bão, không áp thấp nhiệt đới và dù có mưa nhưng lượng cũng không quá lớn, vậy nhưng ở một số tỉnh miền Trung, Tây Nguyên, con người đang “sống dở chết dở” vì lũ tràn về quá nhanh tới mức không kịp trở tay. Mọi kinh nghiệm chống chọi trước lũ của bà con đã không còn phù hợp bởi sự bất thường của dòng lũ dữ.
Tại Quảng Ngãi, Quảng Nam và Bình Định, Kon Tum có nơi ngập sâu tới 2 - 3 mét. Sinh hoạt của người dân bị đảo lộn. Mùa màng thất bát là điều cầm chắc. Thống kê chưa đấy đủ cho thấy đã có hơn 50 người chết, mất tích và bị thương. 45 căn nhà bị sập đổ, cuốn trôi, hơn 100.000 ngôi nhà bị ngập, tốc mái, hư hỏng, gần 2.000 hécta lúa, hoa màu bị hư hại, 91 hécta nuôi trồng thủy sản bị ngập, mất trắng, nhiều tàu thuyền bị lật, chìm và hư hỏng. Hệ thống giao thông, cơ sở hạ tầng nhiều nơi bị lũ phá hỏng nặng nề…
Thật đau lòng trước những thiệt hại và mất mát ngay cuối mùa bão lũ - mà lẽ ra không thể tới mức như vậy. Nguyên nhân của sự bất thường đó, ngay tức thời được giới chuyên môn và lãnh đạo các địa phương có lũ chỉ ra chính là do hệ thống nhà máy thủy điện xả lũ. Họ xả bớt nước trên đập là để bảo vệ công trình, để khỏi vỡ đập. Tuy nhiên vô hình chung việc này đã gây hậu quả nghiêm trọng, khôn lường.
Những năm gầy đây, cả nước rộ lên phong trào làm thủy điện vừa và nhỏ. Hàng triệu héc ta rừng và đất đai bị phá để làm thủy điện. Không thể phủ nhận vai trò của thủy điện khi hòa lưới Quốc gia, tuy nhiên do phát triển quá nóng và thiếu thận trọng nên hiện nay đã thấy xảy ra sự bất cập đáng quan ngại: mùa khô các thủy điện tích nước đã gây hạn hán nặng nề cho các vùng hạ lưu, ảnh hưởng tới đời sống đồng bào trong lưu vực. Còn mùa mưa thì đã thực sự là thảm họa rồi. Vậy nên nếu không có các giải pháp điều chỉnh mang tính khoa học thì hàng năm, vô hình chung có tới 2 lần – ngoài các diễn biến theo quy luật thiên nhiên, người dân phải gánh chịu thiệt hại gián tiếp từ thủy điện. Còn nữa, thủy điện xả lũ trong mùa mưa đã ghê gớm là vậy, nhưng nếu kịch bản vỡ đập xảy ra thì thảm họa sẽ còn như thế nào? Rõ ràng là Thủy điện đang góp sức gây ra lũ lụt.
Điều đáng nói là cả hạn hán và lũ lụt đến từ thủy điện đều quá nguy hiểm và đáng sợ. Gần đây, trước sự phản ứng của các nhà khoa học, nhiều dự án thủy điện đã bị gác lại hoặc có cân nhắc. Đó là điều cần làm và nên làm ngay.
Một vấn đề vô cùng quan trọng nữa cũng phải xem xét và có giải pháp kỹ thuật ngay sau mùa mưa lũ này là rất cần phải điều hòa lưu lượng dòng chảy của hệ thống các nhà máy thủy điện hiện hữu, để làm sao mùa khô không thể mãi khô hạn và mùa mưa lại tạo ra lũ lớn như vậy. Có thể chấp nhận tốn kém để khắc phục ngay những hậu quả mà bà con vùng hạ lưu đang phải gánh chịu.