Ông Ranj Pillai, thủ hiến vùng lãnh thổ Yukon cực tây của Canada, đã thành lập một ủy ban gồm bốn thành viên là các học giả và sĩ quan quân đội, để phân tích rủi ro mà khu vực này phải đối mặt.
Hội đồng Cố vấn An ninh Bắc Cực sẽ thảo luận cách bảo vệ cơ sở hạ tầng, tài nguyên năng lượng, khoáng sản quan trọng, sân bay và mạng kỹ thuật số, cũng như tăng cường sự hiện diện của Lực lượng Vũ trang Canada tại Yukon. Hội đồng sẽ trình báo cáo lên thủ tướng vào năm 2024.
Ông Pillai nói với Nikkei Asia: “Chúng tôi thực sự lo lắng. Có một tình huống xảy ra cách đây không lâu. Một đội gồm 11 tàu quân sự của Trung Quốc và Nga hoạt động gần quần đảo Aleutian vào tháng 8/2023. Alaska cũng đang bị tiếp cận. Chúng tôi đang tăng cường liên lạc với Thống đốc Mike Dunleavy của bang này.”
Thống đốc Alaska Dunleavy dự kiến đến thăm Whitehorse, thủ phủ vùng lãnh thổ Yukon vào tháng 2/2024.
Những lo ngại không chỉ ở hoạt động quân sự. Cuộc chiến tại Ukraine và lệnh trừng phạt của phương Tây đang vẽ lại bản đồ thương mại của Nga. Moscow muốn tìm kiếm khách hàng khác mua dầu thô của mình.
Công ty môi giới tàu Poten & Partners viết trong một báo cáo: “Một trong những diễn biến mới nhất liên quan đến xuất khẩu dầu của Nga, là sự gia tăng các luồng hàng từ biển Baltic và biển Barents đến Trung Quốc, thông qua tuyến đường biển Bắc.”
Tuyến đường biển Bắc chạy dọc vùng đặc quyền kinh tế của Nga từ biển Baltic đến biển Bering, có thể rút ngắn hành trình từ biển Barents đến Trung Quốc tới 10 ngày so với việc đi qua kênh đào Suez. Mặc dù tiết kiệm được thời gian và nhiên liệu là đáng kể, nhưng tình trạng băng không ổn định sẽ làm tăng rủi ro về an toàn, ví dụ như tràn dầu.
Các chuyến hàng qua tuyến đường biển phía Bắc thường diễn ra từ tháng 7 đến tháng 11, khi băng ở Bắc Cực mỏng nhất. Poten & Partners ghi nhận sự gia tăng đột biến các chuyến hàng chở dầu đến Trung Quốc từ tháng 7/2023.
Khi Moscow gấp rút vận chuyển dầu thô sang Trung Quốc trên tàu chở dầu vỏ mỏng, nhiều cộng đồng ven biển lo ngại về khả năng tàu bị lủng và tràn dầu, nếu va phải băng.
Những chuyến hàng như vậy dự kiến sẽ tiếp tục trong các năm tới, khi Nga ngày càng phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc. Bắc Kinh cũng quan tâm đến việc thiết lập tuyến đường thương mại vận chuyển năng lượng, giảm phụ thuộc vào các nút thắt chiến lược như eo biển Malacca, kênh đào Suez và kênh đào Panama.
Thủ tướng Jonas Gahr Stoere của Na Uy, chủ tịch diễn đàn liên chính phủ Hội đồng Bắc Cực năm 2023, nói với Nikkei trong một cuộc phỏng vấn rằng, chính phủ của ông đang theo dõi chặt chẽ sự hợp tác ngày càng tăng giữa Moscow và Bắc Kinh ở Bắc Cực.
Báo cáo của Ủy ban Quốc phòng và Quan hệ Quốc tế thuộc Hạ viện Anh công bố tháng trước lưu ý, quan điểm của Nga trong quan hệ với đối tác có thể thay đổi theo thực tế địa chính trị.
Báo cáo viết: “Hiện nay, sự tham gia của Trung Quốc tại Bắc Cực chủ yếu tập trung vào liên doanh trong lĩnh vực năng lượng. Lãnh đạo Nga mong muốn duy trì quyền kiểm soát vững chắc đối với Bắc Cực. Tuy nhiên, động lực có thể thay đổi khi nước Nga yếu đi và quay về hướng Đông, để đáp ứng nhu cầu giao thương, mang lại cho Trung Quốc đòn bẩy và ảnh hưởng ngày càng nhiều.”
Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ năm ngoái đã thành lập Văn phòng Chiến lược Bắc Cực. Một thành viên Văn phòng nói với Nikkei rằng, họ có khoảng 20 nhân viên và đang tăng cường giám sát sự hợp tác Trung - Nga.
Một quan chức chính phủ ở Yukon nói với Nikkei rằng, vùng lãnh thổ này và bang Alaska của Mỹ sẽ hợp tác chặt chẽ. Hai thống đốc Dunleavy và Pillai thường xuyên trao đổi, nếu có hoạt động đáng ngờ tại Bắc Cực.
