Tính chất hóa học của axit axetic

Giới thiệu chung về axit hữu cơ

Xem toàn màn hình Là những hợp chất hữu cơ chứa nhóm carboxyl -COOH () trong phân tử.

Tùy theo gốc hydrocarbon mà phân loại thành carboxylic acid no, không no, thơm.

Axit axetic là một axit cacboxylic no có công thức phân tử ${\mathrm{C}}_2{\mathrm{H}}_4{\mathrm{O}}_2$, công thức cấu tạo ${\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH}$ gồm một nhóm metyl liên kết với một nhóm cacboxyl.

Có thể xem các axit là dẫn xuất thế H của axit axetic.

Tính chất vật lí của axit axetic

• Axit axetic CH3COOH là chất lỏng không màu, có vị chua và mùi khá hăng
• Khối lượng riêng ở trạng thái lỏng: 1.049 g/cm3 
• Nhiệt độ nóng chảy: $16,5^{\mathrm{o}}\mathrm{C}.$
• Nhiệt độ sôi: $118,2^{\mathrm{o}}\mathrm{C}.$
• Nhiệt độ sôi của axit axetic CH3COOH lớn hơn nhiều hợp chất cùng phân tử khối do có liên kết bền vững hidro. Nhiệt độ sôi > các hợp chất khác có cùng số C
• CH3COOH > CH3CH2OH > CH3-COO-CH3 > CH3-CHO > CH3CH2Cl > C2H6
• Gốc O-H của axit axetic phân cực mạnh hơn của ROH (ancol)
• Khả năng tạo liên kết hirro lớn hơn của alcohol
• Phân tử axit axetic là phân tử phân cực nhưng ngoài hòa tan những hợp chất phân cực  như nước nó còn có khả năng hòa tan trong các hợp chất không phân cực như dầu, xenlulozo, hexann, và các nguyên tố hóa học như lưu huỳnh và iốt (${\mathrm{I<div\; class="adv-components\; init-adv"\; id="MiddleContent-01"><div\; class="adv-center\; adv\; middlecontent-01"></div></div>}}_2$).

Tính chất hóa học của axit axetic

Phản ứng với oxit bazơ

${\mathrm{Na}}_2\mathrm{O} + {\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH} \to {\mathrm{CH}}_3\mathrm{COONa} + {\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$

${\mathrm{K}}_2\mathrm{O} + {\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH} \to {\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOK} + {\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$

Phản ứng với bazơ

$\mathrm{NaOH} + {\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH} \to {\mathrm{CH}}_3\mathrm{COONa} + {\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$

$\mathrm{BaOH} + 2{\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH} \to {\left({\mathrm{CH}}_3\mathrm{COO}\right)}_2\mathrm{Ba} + 2{\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$

Phản ứng với kim loại 

$\mathrm{Mg} + 2{\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH} \to {\left({\mathrm{CH}}_3\mathrm{COO}\right)}_2\mathrm{Mg} + {\mathrm{H}}_2$

$\mathrm{Al} + 3{\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH} \to {\left({\mathrm{CH}}_3\mathrm{COO}\right)}_3\mathrm{Al} + \frac{3}{2}{\mathrm{H}}_2$

Phản ứng với muối của axit yếu hơn

${\mathrm{Na}}_2{\mathrm{CO}}_3 + {\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH} \to \mathrm{CH}3\mathrm{COONa} + {\mathrm{CO}}_2 + {\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$

Phản ứng với rượu tạo ra este và nước (phản ứng este hóa)

${\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH} + \mathrm{HO}-{\mathrm{C}}_2{\mathrm{H}}_{5 }\stackrel{{\mathrm{H}}_2{\mathrm{SO}}_4 ,{\mathrm{t}}^{\mathrm{o}}}{\to }{\mathrm{CH}}_3{\mathrm{COOC}}_2{\mathrm{H}}_5 + \mathrm{H}2\mathrm{O}.$

*Nâng cao

Phản ứng tách nước tạo anhydric axetic (CH₃CO)₂O

Phản ứng tạo axit clohidric

Phản ứng tạo amin

Phản ứng thế Cl2 xúc tác P

${\mathrm{CH}}_3-\mathrm{COOH} + {\mathrm{Cl}}_2 \to \mathrm{C}\left(\mathrm{Cl}\right){\mathrm{H}}_2-\mathrm{COOH} + \mathrm{HCl}$

$\mathrm{C}\left(\mathrm{Cl}\right){\mathrm{H}}_2-\mathrm{COOH} + {\mathrm{Cl}}_2 = {\mathrm{CCl}}_2\mathrm{H}-\mathrm{COOH} + \mathrm{HCl}$

${\mathrm{CCl}}_2\mathrm{H}-\mathrm{COOH} + {\mathrm{Cl}}_2\to {\mathrm{CCl}}_3\mathrm{COOH} + \mathrm{HCl}$

Dư Clo

$\mathrm{CH<div\; class="adv-components\; init-adv"\; id="MiddleContent-02"></div>}3\mathrm{COOH} + 3{\mathrm{Cl}}_2 \to {\mathrm{CCl}}_3\mathrm{COOH} + 3\mathrm{HCl}$

Phản ứng tạo thành ancol etylic

2CH₃COOH + LiAlH₄ + 2H₂O = 2CH₃CH₂OH + LiOH + Al(OH)₃

Điều chế

Trong công nghiệp

Oxi hóa butan ${\mathrm{C}}_4{\mathrm{H}}_{10}$:

$2{\mathrm{C}}_4{\mathrm{H}}_{10} + 3{\mathrm{O}}_2 \stackrel{\mathrm{xt}, {\mathrm{t}}^{\mathrm{o}}}{\to } 4{\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH} + 2{\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$

Để sản xuất giấm ăn, thường dùng phương pháp lên men dung dịch rượu etylic loãng.

${\mathrm{CH}}_3{\mathrm{CH}}_2\mathrm{OH} + {\mathrm{O}}_2\to {\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH} + 2{\mathrm{H}}_2\mathrm{O}.$

Trong phòng thí nghiệm

Oxi hóa rượu

$5{\mathrm{CH}}_3{\mathrm{CH}}_2\mathrm{OH} + 4{\mathrm{KMnO}}_4 + 6{\mathrm{H}}_2{\mathrm{SO}}_4\to$$5{\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH} + 4{\mathrm{MnSO}}_4 + 2{\mathrm{K}}_2{\mathrm{SO}}_4 + 11{\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$

Cacbonyl hóa methanol

Methanol tác dụng với cacbon monoxit tạo thành axit axetic

${\mathrm{CH}}_3\mathrm{OH} + \mathrm{CO} \to {\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH}$

Hy vọng những chia sẻ của VOH về  tính chất hóa học và phương pháp điều chế của axit axetic CH₃COOH giúp các bạn đã có thêm thông tin hữu ích. Nếu có ý kiến và thắc mắc về bất kì vấn đề gì, bạn có thể để lại bình luận ở dưới. Ngoài ra nếu muốn tìm hiểu thêm về các hợp chất hữu cơ khác, bạn có thể đọc 2 bài viết dưới đây.