32 bài thơ cách mạng Việt Nam hào hùng

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khái quát như sau: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quý báu của ta. Từ xưa tới nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước". Đi qua 2 cuộc chiến tranh vệ quốc kéo dài và khốc liệt, dân tộc ta đã lập nên những chiến công hiển hách làm chấn động toàn thế giới. Đứng trước mạch nguồn cảm hứng lớn lao ấy, những tâm hồn thi sĩ đã đặt bút viết nên các tác phẩm ghi đậm dấu ấn trong tâm khảm của các thế hệ độc giả. Trong bài viết sau, hãy cùng VOH điểm qua những bài thơ cách mạng ấn tượng.

Thơ viết về Cách mạng tháng Tám năm 1945

Cách mạng tháng Tám năm 1945 thắng lợi và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa là một trong những thắng lợi nổi bật, vĩ đại nhất của cách mạng Việt Nam trong thế kỷ XX, làm thay đổi vận mệnh dân tộc, từ thân phận nô lệ sang làm chủ đất nước. Cũng từ đây, các tác phẩm văn học được khơi nguồn cảm hứng, trong đó có những bài thơ hay viết về sự kiện trọng đại này. 

Huế tháng Tám (Tố Hữu)

Huế trầm mặc hôm nay sao khác khác

Những mắt huyền ngơ ngác hỏi thầm nhau

Chân nôn nao như khách đợi mong tàu

Bước dò bước, không biết sau hay trước?

Tim hồi hộp, vì sao? Ai hẹn ước;

Ai đang về? Dáng đó thấp hay cao?

Mắt sáng ngời, như lửa hay như sao?

Người hay mộng? Ngoài vào hay trong tới?

Giáng từ trên hay là vươn từ dưới?

Huế xôn xao, lo lắng, những đêm mơ

Khát khao hoài, như cô gái mong chờ

Sau cửa hé, người yêu chưa biết mặt...

Trên Hương Giang mênh mang đò lạnh ngắt

Tiếng đàn im. Ca kỹ nép phương nào?

Trăng thì thầm chi với sóng lao xao...

Đức Kim thượng đêm nay trong ngọc điện

Ngự lên lầu, trông lên cao xao xuyến

Muôn vì sao... Lạnh lẽo thấm hoàng bào

Người rùng mình, tưởng đứng đỉnh cù lao

Nổi cô độc giữa gió triều biển động.

Đôi gốc đại nghiêng nghiêng tàn lay bóng

Sầu thâm cung vờ vật dưới sân chầu

Người đứng đây. Trăm họ đang về đâu?

Đình thần đó, rầu rầu thân đá trắng

Quá khứ nặng đè xuống đầu cúi lặng...

Một gai vàng không thể thắng cả giang sơn!

Lòng muôn dân rần rật lửa căm hờn

Máu giải phóng đã sôi dòng nhân loại!

Người phải xuống, đến nay, đêm chiến bại

Để toàn dân chiến thắng giữ ngôi son!

Người phải lui, cho Dân tiến, Nước còn

Dân là chủ, không làm nô lệ nữa!

Hãy mở mắt: quanh hoàng cung biển lửa

Đã dâng lên, ngập Huế đỏ cờ sao

Mở mắt trông: trời đất bốn phương chào

Một dân tộc đã ào ào đúng dậy!

 

Chừ đây Huế, Huế ơi! Xiềng gông xưa đã gãy

Hãy bay lên! Sông núi của ta rồi!

Nước mắt ta trào, búp mí, tràn môi

Cổ ta ré trăm trận cười, trận khóc!

Ta ôm nhau, hôn nhau từng mái tóc

Hả hê chưa, ai bịt được mồm ta?

Ta hét huyên thuyên, ta chạy khắp nhà

Ai dám cấm ta say, say thần thánh?

Ngực lép bốn nghìn năm, trưa nay cơn gió mạnh

Thổi phồng lên. Tim bỗng hoá mặt trời

Có con chim nào trong tóc nhảy nhót hót chơi

Ha! Nó hót cái gì vui vui nghe thiệt ngộ!

Gió gió ơi! hãy làm giông làm tố

Cuốn tung lên cờ đỏ máu thơm tươi

Vàng vàng bay, đẹp quá, sao sao ơi!

Ta ngã vật trong dòng người cuộn thác

Ôi thiên đường! Tai miên man lắng nhạc

Từ muôn phương theo gót nện rầm rầm

Việt Nam! Việt Nam! Việt Nam muôn năm!

(1945)

Vui bất tuyệt (Tố Hữu)

Vui quá đêm nay

Ta nhảy ta bay

Trong lòng Hà Nội

Biển sống trào lên thành đại hội

Muôn màu vũ trụ kết hoa đăng

Xôn xao mặt đất, trăng là trăng

Chảy xiết Ngân Hà, muôn sao vàng rực

Mặt trời đỏ huyền kỳ mọc lên, ôi náo nức

Nhạc nhân gian cuồn cuộn bốc hồng trần!

 

Ta đi đây, là trăm vạn thiên thần

Chiều chiến thắng phá tan quân quỷ sứ

Ta đi dưới bốn nghìn năm lịch sử

Đêm nay tràn hoa đỏ nhuỵ vàng tươi

 

Ta đi đây, với thế kỷ hai mươi

Mạch suối trẻ trong dòng người vô địch!

Ta đi tới, biết đâu là tuyệt đích?

Người cuốn lôi ta, ta cuốn lôi người

Đi đi hoài, đi mãi, anh em ơi

Đây cuối đất hay đầu trời chẳng biết!

 

Ta hát suốt đêm nay vui bất tuyệt

Trống rung tim ta đập nhịp bồn chồn

Đầu ta qua lớp lớp khải hoàn môn

Hồn ta chạy sáng ngời trên ngọn đuốc

Lòng ta múa lồng lên theo đám rước

Ta xông lên trời với pháo thăng thiên

Bay bay lên, hỡi đôi cánh thần tiên

Đôi cánh mở của đất trời giải phóng!

(Kỷ niệm 2/9/1946)

Đất nước (Nguyễn Đình Thi)

Sáng mát trong như sáng năm xưa

Gió thổi mùa thu hương cốm mới

Tôi nhớ những ngày thu đã xa

Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội

Những phố dài xao xác hơi may

Người ra đi đầu không ngoảnh lại

Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy.

 

Mùa thu nay khác rồi

Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi

Gió thổi rừng tre phấp phới

Trời thu thay áo mới

Trong biếc nói cười thiết tha!

Trời xanh đây là của chúng ta

Núi rừng đây là của chúng ta

Những cánh đồng thơm mát

Những ngả đường bát ngát

Những dòng sông đỏ nặng phù sa

 

Nước chúng ta

Nước những người chưa bao giờ khuất

Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất

Những buổi ngày xưa vọng nói về!

Ôi những cánh đồng quê chảy máu

Dây thép gai đâm nát trời chiều

Những đêm dài hành quân nung nấu

Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu.

Từ những năm đau thương chiến đấu

Đã ngời lên nét mặt quê hương

Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu

Đã bật lên những tiếng căm hờn

 

Bát cơm chan đầy nước mắt

Bay còn giằng khỏi miệng ta

Thằng giặc Tây, thằng chúa đất

Đứa đè cổ, đứa lột da...

 

Xiềng xích chúng bay không khoá được

Trời đầy chim và đất đầy hoa

Súng đạn chúng bay không bắn được

Lòng dân ta yêu nước thương nhà!

 

Khói nhà máy cuộn trong sương núi

Kèn gọi quân văng vẳng cánh đồng

Ôm đất nước những người áo vải

Đã đứng lên thành những anh hùng.

 

Ngày nắng đốt theo đêm mưa dội

Mỗi bước đường mỗi bước hy sinh

Trán cháy rực nghĩ trời đất mới

Lòng ta bát ngát ánh bình minh.

 

Súng nổ rung trời giận dữ

Người lên như nước vỡ bờ

Nước Việt Nam từ máu lửa

Rũ bùn đứng dậy sáng loà.

(1948 - 1955)

Nhớ mùa tháng Tám (Xuân Diệu)

Cờ Đỏ Sao Vàng... Tháng Tám Bốn Mươi Nhăm...

Nhà Hát Lớn... Mùa Thu Năm Cách Mạng...

Hà Nội Thủ Đô... Việt Minh Mặt Trận...

Tự Do Độc Lập... Dân Chủ Cộng Hoà...

- Những tiếng thần reo rắt mãi, mãi lòng ta!

Nhớ hỡi nhớ, khóc oà vui biết mấy!

"Cái thuở ban đầu Dân quốc ấy,

"Nghìn năm chưa dể đã ai quên..."

Cụ Hồ về, lần thứ nhất giao duyên

Với nước Việt, mà sao tình khắng khít!

 

Thu ơi mùa thu ơi! ta sống hay là chết?

Cả hồn ta thương nhớ quá đi thôi!

Việt muôn năm, nước Việt lại ra đời.

Ta tôi mọi, ta thành người trở lại.

Hai năm qua, nay lại mùa thu tới.

Mỗi lần thu tới, lại mới mùa thu.

Thu từ đây không thu thảm, thu sầu,

Mà thu sướng, nhuộm mầu xuân mát mát.

 

Lá biếc xanh xanh, trời mở ngát ngát,

Da tươi thịt thắm nở lại cùng sương.

Áng mây bay như múa cuộc nghê thường,

Nắng hạ giọng nói những lời dịu sáng:

Một ít thịt xương ta - đã theo cùng Cách Mạng!

Mùa Thu Tháng Tám, Năm Bốn Mươi Nhăm!

Khởi nghĩa đi lên, dân chúng rầm rầm,

Máu đường phố gầm gầm, nghe nóng nóng.

 

Và từ ấy trên thời gian to rộng,

Thu Việt Nam có nghĩa một mùa xuân.

Trăm năm sau, nghe Tháng Tám gần gần,

Nghìn dân lại nhớ tình dân mới bén,

Nhớ tự do đầu, đỏ vàng ước hẹn,

Sao rất thu vàng trong sáng như gương,

Đỏ rất xuân, thơm rực máu bông hường,

Ngày khởi nghĩa để Tháp Rùa ngây ngất!

Nhớ tất cả Năm Cộng Hoà Thứ Nhất,

Như lá vàng cũng có nghĩa là vui.

Như mưa ngâu dường có vị ngọt bùi,

Như lụt lội chỉ tại lòng tràn ngập.

Hà Nội! Thủ Đô! Cộng Hoà! Độc Lập!

Nhớ thương ôi ngày mới tuổi hoa lay

Chính quyền về đầy rẫy những bàn tay,

Khiến chân đảo, khiến người say; nhớ lắm!

Tất cả nhớ quây quần Tháng Tám

Như bướm điên mê khướt một đài hoa.

Lòng tiết trinh vui trong tiệc sáng loà,

Tình nguyên thuỷ vẫn hãy còn run rẩy...

 

"Cải thuở ban đầu Dân quốc ấy.

"Nghìn năm chưa dễ mấy ai quên!".

(Tháng Tám, 1947)

Nhớ về Hà Nội vàng son (Vũ Hoàng Chương)

Ôi ngày mười chín, ngày oanh liệt!

Sóng đỏ hoa vàng khắp bốn phương

Hà Nội tiếng reo hò bất tuyệt

Vang sang bờ nọ Thái Bình Dương.

 

Ba mươi sáu phố, ngày hôm ấy

Là những nhành sông đỏ sóng cờ

Chói lọi sao vàng, hoa vĩ đại

Năm cánh hoa xoè trên năm cửa ô.

 

Xôn xao hành khúc “Xây đời mơớ”

Tráng khúc du dương “Ngọn Quốc kì”

Tóc bạc má hồng mê vận hội

Cùng trai nước Việt hát “Ra đi”

 

Chen tiếng hoan hô, này khẩu hiệu

Muôn năm Chủ tịch Hồ Chí Minh!

Muôn năm người lính già tiêu biểu

Vì giang sơn quyết bỏ gia đình.

 

Ôi ngày mười chín, ngày sung sướng!

Vạn ước mong dồn một ước mong!

Ôi mùa thi ấy, mùa tin tưởng!

Một tấm lòng mang vạn tấm lòng.

 

Ba kỳ hỡi người dân Việt!

Mau võ trang cùng tiến bước lên

Cùng tiến bước mau! Thề một chết

Đòi hoa Hà Nội, sóng Long Biên.

 

Cho hoa kia nở vàng như cũ

Cho sóng này dâng đỏ gấp xưa…

Ôi lá cờ sao! Từng đã ngự

Giữa lòng dân tộc, giữa kinh đô!

 

Kinh đô ngàn thuở, đòi cho được

Và quét hôi tanh sạch đất này

Trả hôm mười chín mùa thu trước

Về cho mười chín thu mai đây.

(1947)

Xem thêm:
52 bài thơ về Bác Hồ - Vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc Việt Nam
25 bài thơ về Đảng sâu sắc, tràn đầy tình yêu quê hương đất nước
24 bài thơ về lòng yêu nước hào sảng, khí thế của các thi sĩ Việt Nam

Chiến dịch Điện Biên Phủ trong thơ cách mạng

Chiến thắng Điện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu" (7/5/1954) là một trong những đỉnh cao chói lọi nhất trong lịch sử đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh, được ví như một Bạch Đằng, một Chi Lăng hay một Đống Đa trong thế kỷ 20, buộc chính phủ Pháp phải ký kết Hiệp định Geneva (7/1954), công nhận độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ ba nước Đông Dương, kết thúc vẻ vang cuộc kháng chiến trường kỳ, gian khổ kéo dài 9 năm (1945 - 1954). Đồng thời, chấm dứt ách thống trị của thực dân Pháp kéo dài hàng thế kỷ, mở ra bước phát triển mới cho cách mạng Việt Nam, Lào, Campuchia.

Những vần thơ tuy chân phương, dung dị, những vẫn toát lên khí phách của bộ đội Cụ Hồ với lòng yêu nước đến tha thiết, cháy bỏng.

Thơ về chiến dịch Điện Biên Phủ được sáng tác giữa trận địa

Giữa trận địa Điện Biên Phủ gian khổ, khốc liệt, các cán bộ, chiến sĩ của ta lòng vẫn phơi phới lạc quan. Nhũng con người tay quen cầm súng, lòng quen dũng cảm và căm thù giặc sâu sắc đã sáng tác nên những vần thơ để cổ vũ tinh thần, tiếp thêm sức mạnh để chiến đấu, hoàn thành sự nghiệp giải phóng đất nước. 

Cấp trên đã dạy chúng ta

Bảo vệ lực lượng để mà thắng Tây.

Lạ gì đế quốc xưa nay

Do thám, biệt kích, tàu bay bà già.

Đêm ngày dò xét chúng ta

Để lộ bí mật ắt là bị bom…

Cách đây chừng độ mấy hôm

Có đơn vị X nấu cơm ban ngày.

Ăn xong cho lệnh đi ngay

Đồng quang, trời nắng ban ngày cứ qua.

Bà già khuất núi bay ra

Thấy đơn vị X kéo qua cánh đồng;

Sè sè nó lượng một vòng

Gọi bốn hen cát tấn công một hồi.

Thương vong mất một số người

Cấp trên lãnh đạo kịp thời kiểm tra:

Chủ quan cán bộ mà ra

Bảo mật lơ là thiệt hại không đâu

Gương trên ta nhắc nhở nhau

Kinh nghiệm xương máu, dám đâu lơ là

Nhớ trên lại nhắc chúng ta

Bảo vệ lực lượng để mà thắng Tây.

(3/1954)

Từ hôm quân ta tấn công

Điện Biên liên tiếp mất phăng hai đồn;

Ngụy, Âu đều rúc xuống hầm

Ngày đêm chẳng có một thằng ló ra.

Khu D sợ lộ, hạ cờ

Tam tài xếp xó, cột trơ giữa đồn;

Phi công địch cũng hoảng hồn

Thả dù bừa bãi để chuồn cho mau;

Có một dù lụa trắng phau

Lửng lơ rơi xuống mắc đầu cột kia.

Gió đưa dù trắng phất phơ  

Khác nào như ngọn cờ thua, cờ hàng;

Nhìn cờ lũ giặc hoang mang

Nhưng không một đứa cả gan ra ngoài;

Chiếc dù trắng cứ đùa dai

Gió đưa “cờ’ phất phơ hoài thảm thê.

Quân ta vây hãm bốn bề

Nhìn cờ trắng ở khu D mỉm cười;

Cười rằng: Tây hỡi, Tây ơi!

Trước sau bay cũng đi đời nhà ma!.

(3/1954)

Tụi lính Tây ở Điện Biên Phủ,

Bị ta vây ăn ngủ không yên;

8 giờ tối đã tắt đèn

Lăm lăm súng đạn ở bên cạnh người!

Thiết quân luật khắp nơi đồn trại

Cấm không ai ra khỏi nhà hầm;

Dẫu rằng tứ phía kín bưng

Lũ Tây hốt hoảng đêm nằm vẫn lo.

Động một tiếng nhỏ to sột soạt

Là bắn tràng hàng loạt liên thanh;

Một đêm gió mát trăng thanh

Khắp vùng đồng ruộng hiền lãnh như không.

Có thằng đội dáng chừng thổ tả,

Bụng chương phềnh nhăm nhó kêu la;

Rón chân mở cửa mò ra

Tìm nơi tháo cống cho qua cơn buồn.

Không đèn đóm lom khom như khỉ

Ôm bụng dò hố sí phát ra;

Lênh khênh chân nọ chân kia

Thụt ngay xuống hố bét nhè những phân.

Miệng cáu kỉnh kêu rầm lên “Mẹc”!

Bật lửa soi cho biết mô tê;

Trong đồn nửa tỉnh nửa mê

Nghe động lại thấy lập lòe lửa soi.

Thế là nổ liên hồi súng máy

Thằng đội Tây vội nhảy xuống chờ;

Lính trong đồn vẫn không ta

Càng kêu càng bắn như mưa trên đầu.

Súng nổ một hồi lâu rộn ra

Rồi lính Tây lại ngủ lại mê

Sáng bừng mắt dậy “Ô kìa”

Thằng đội chết cứng bết bê cứt vàng

...

(3/1954)

Từ hôm bộ đội bao vây

Điện Biên bọn giặc hàng ngày đói meo.

Đói đến nỗi lính theo quan đội

Bắt chuột về nướng vội mà ăn;

Sáng qua đang lúc băn khoăn,

Chuột trù cũng hết biết lần cái chi.

Bỗng có tiếng ầm ì vọng lại,

Trong mây mù thò cái may bay;

Chó vàng cùng với chó Tây

Vẫy đuôi nhảy cẫng vỗ tay reo hò.

Thằng quan sáu cũng bò ra cửa

Hau háu nhìn dù mở lung tung;

Thằng nào thằng ấy vui mừng

Ngờ đâu ta nổ pháo “đùng” cạnh bên.

Thằng cụt tay mồm rên ứ hự

Thằng mất đầu nằm lử quay đơ;

Thằng chưa bị đạn chạy xô

Vào hầm trống ngực đập như trống làng.

Lại trên không đoàng đoàng cao xạ

Thằng phi công càng sợ càng run;

Vội vàng vứt xuống ùn ùn

Dù trắng, dù đỏ, dù vàng, dù xanh.

Mong vứt xuống thật nhanh mà lếch

Kẻo ăn đòn mất xác ở đây;

Dù mở, được gió, dù bay

Lửng lơ dù hạ đến tay chúng mình.

Từ buổi ấy chúng kinh không dám

Ra khỏi hầm lảng vảng chết toi;

Chúng bèn khoét một ống hơi,

Trong hầm vừa thở vừa soi xem dù.

(4/1954)

Đốn đời cho lũ giặc Tây

Ở Điện Biên Phủ sống ngày như đêm

Quân ta vậy bốn bên chặt chẽ

Chia từng người “chim sẻ” tiêu hao.

Tây mà đi lại miệng hào

Súng trường ta tỉa lộn nhào chết tươi!

Nhớ câu chuyện nực cười thắt ruột

Rằng một hôm có 1 thằng Tây

Dáng chừng mót quá loay hoay

Nhìn ngang nhìn ngửa trèo ngay lên hào

Đang cái lúc: Ối chao là sướng

Ngồi rung rinh bụng tưởng là yên.

Ngờ đâu bộ đội cạnh bên

Bóp cò đánh “độp” đạn ghim vỡ đầu!

Chỉ kịp rẫy chẳng kêu gì được

Lăn đùng ngay không kịp thở than

Lòng anh bộ đội hân hoan:

Mừng anh thiện xạ của đoàn giỏi ghê!

Còn lũ giặc thảm thê tái mặt,

Lính nhìn quan, quan gắt lung tung:

“Đồ ngu như lợn không cùng

Đi ngoài cũng chết còn hòng làm chi?”

Thế rồi quan khóc tỷ ty

“Ối trời một lính âm ty nữa rồi!”

Tây hời, Tây hỡi, Tây ơi!

Tao còn đánh tỉa, Tây thời đi … Tây!

(4/1954)

Đọc thư trên trận địa

Anh đội viên nghĩ gì?

Mà anh đang ngắm nghía,

Vuốt vuốt cái lưỡi lê.

Mà anh đang mân mê

Viên đạn đồng nhẵn bóng.

Mà anh đang ngắm súng

Như ngắm một người yêu.

Vì anh đang nghĩ nhiều

Đến bao người yêu dấu.

Để giữ trọn đòi đời

Một cuộc sống tươi vui

Anh hằng tha thiết nhất

- Mẹ anh đang cuốc đất

Để trồng thêm lúa khoai

Rồi em gái em trai

Rồi đứa con xinh xắn.

Chúng đang cười tươi tắn

Đang cắp sách tới trường

Chân nhảy miệng hát vang,

Những bài ca chiến thắng.

- Vợ anh người trong trắng

Đang chăm học, chăm làm,

Đang hăng hái họp đoàn

Đấu tranh diệt địa chủ.

Rồi luống khoai luống củ

Đang xanh mướt mầm tơ

Rồi con lợn con bò,

Đang lớn nhanh như thổi.

Nồi cơm, manh áo mới

Hạnh phúc đầy tương lai.

…

(4/1954)

Xem thêm:
Tuyển tập những bài thơ Tố Hữu đi cùng năm tháng
Thơ Chế Lan Viên - những tác phẩm đi cùng năm tháng
Top 34 bài thơ Xuân Diệu hay, chùm thơ tình của thi sĩ Xuân Diệu

Thơ về chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ

Chiến thắng Điên Biên Phủ và muôn vàn những hy sinh, mất mát đã tạo nên khúc tráng ca anh hùng của quân và dân ta. Đứng trước mạch nguồn cảm hứng lớn lao ấy, tầm vóc Điện Biên Phủ đã đi vào thơ ca, in đậm trong trái tim của mỗi người con đất Việt. Phần lớn những vần thơ về  "mốc son chói lọi" này mang âm hưởng trữ tình sử thi dù tác giả sống cùng thời hoặc không cùng thời với những chiến sĩ, đồng bào ta trong giai đoạn chiến tranh tàn khốc. 

20 tháng 11 năm cũ,

Giặc Pháp nhảy dù Điện Biên Phủ.

Hăm mốt tiểu đoàn tinh nhuệ nhất,

Xe tăng, súng lớn đầy chồng chất.

Chúng khoe rằng: "kế hoạch Nava

Thật là mạnh dạn và tài hoa.

Phen này Việt Minh phải biết tay,

Quan thầy Mỹ thì vui lòng thay!"

Các báo phản động khắp thế giới

Inh ỏi tâng bốc Nava tới.

*

Bên ta thì:

Bộ đội, dân công quyết một lòng,

Xẻ non, đắp suối, vượt qua sông,

Khắc phục khó khăn và hiểm trở;

Đánh cho giặc tan mới hả dạ;

Lặng lẽ chuẩn bị suốt tháng ngày,

Không quản gian khổ và đắng cay;

Quyết tâm làm cho tròn nhiệm vụ,

Đã hứa với Bác, Đảng, Chính phủ.

*

13 tháng 3 ta tấn công,

Giặc còn ở trong giấc mơ nồng:

"Mình có thầy Mỹ lo cung cấp;

Máy bay cao cao, xe tăng thấp,

Lại có Nava cùng Cônhi,

Những tay tướng giỏi nắm chỉ huy.

Chúng mình chuyến này nhất định thắng,

Việt Minh ắt thua chạy quýnh cẳng".

*

Hơn 50 ngày, ta đánh đồn,

Ta chiếm một đồn lại một đồn,

Quân giặc chống cự tuy rất hăng,

Quân ta anh dũng ít ai bằng.

Nava, Cônhi đều méo mặt,

Quân giặc tan hoang ta vây chặt.

Giặc kéo từng loạt ra hàng ta.

Quân ta vui hát "khải hoàn ca".

Mười ba quan năm đều hàng nốt,

Tên tướng chỉ huy cũng bị nhốt.

Một vạn sáu ngàn tên giặc Tây,

Đều là tù binh hoặc bỏ thây.

*

Thế là quân ta đã toàn thắng

Toàn thắng là vì rất cố gắng.

Chiến sĩ viết thư dâng Cụ Hồ:

"Xin Bác vui lòng mà nhận cho

Món quà chúc thọ sinh nhật Bác,

Chúng cháu cố gắng đã sắm được".

(Báo Nhân dân, số 184, từ ngày 12 đến 15/5/1954)

Tin về nửa đêm

Hoả tốc hoả tốc

Ngựa bay lên dốc

Đuốc chạy sáng rừng

Chuông reo tin mừng

Loa kêu từng cửa

Làng bản đỏ đèn đỏ lửa...

 

Hoan hô chiến sĩ Điện Biên

Hoan hô đồng chí Võ Nguyên Giáp

Sét đánh ngày đêm xuống đầu giặc Pháp!

Vinh quang Tổ quốc chúng ta

Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà

Vinh quang Hồ Chí Minh, cha của chúng ta ngàn năm sống mãi

Quyết chiến quyết thắng, cờ đỏ sao vàng vĩ đại!

 

Kháng chiến ba nghìn ngày

Không đêm nào vui bằng đêm nay

Đêm lịch sử, Điện Biên sáng rực

Trên đất nước, như huân chương trên ngực

Dân tộc ta, dân tộc anh hùng!

 

Điện Biên vời vợi nghìn trùng

Mà lòng bốn biển nhịp cùng lòng ta

Đêm nay bè bạn gần xa

Tin về chắc cũng chan hoà vui chung.

 

Hoan hô chiến sĩ Điện Biên

Chiến sĩ anh hùng

Đầu nung lửa sắt

Năm mươi sáu ngày đêm, khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt

Máu trộn bùn non

Gan không núng

Chí không mòn!

Những đồng chí, thân chôn làm giá súng

Đầu bịt lỗ châu mai

Băng mình qua núi thép gai

Ào ào vũ bão,

Những đồng chí chèn lưng cứu pháo

Nát thân, nhắm mắt, còn ôm.

Những bàn tay xẻ núi, lăn bom

Nhất định mở đường cho xe ta lên chiến trường tiếp viện.

 

Và những chị, những anh, ngày đêm ra tiền tuyến

Mấy tầng mây, gió lớn mưa to

Dốc Pha Đin, chị gánh anh thồ

Đèo Lũng Lô, anh hò chị hát

Dù bom đạn, xương tan thịt nát

Không sờn lòng, không tiếc tuổi xanh.

Hỡi các chị, các anh

Trên chiến trường ngã xuống!

Máu của anh chị, của chúng ta, không uổng:

Sẽ xanh tươi đồng ruộng Việt Nam

Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam

Hoa mơ lại trắng, vườn cam lại vàng.

 

Lũ chúng nó phải hàng, phải chết,

Quyết trận này quét sạch Điện Biên!

Quân giặc điên

Chúng bay chui xuống đất

Chúng bay chạy đằng trời?

Trời không của chúng bay

Đạn ta rào lưới sắt!

Đất không của chúng bay

Đai thép ta thắt chặt!

Của ta trời đất đêm ngày

Núi kia, đồi nọ, sông này của ta!

Chúng bay chỉ một đường ra:

Một là tử địa, hai là tù binh.

Hạ súng xuống, rùng mình run rẩy

Nghe pháo ta lừng lẫy thét gầm!

Nghe trưa nay, tháng năm mồng bảy

Trên đầu bay, thác lửa hờn căm!

Trông: Bốn mặt, luỹ hầm sập đổ

Tướng quân bay lố nhố cờ hàng

Trông: Chúng ta cờ đỏ sao vàng

Rực trời đất Điện Biên toàn thắng!

Hoan hô chiến sĩ Điện Biên!

 

Tiếng reo núi vọng sông rền

Đêm nay chắc cũng về bên Bác Hồ

Bác đang cúi xuống bản đồ

Chắc là nghe tiếng quân hò quân reo...

Từ khi vượt núi qua đèo

Ta đi, Bác vẫn nhìn theo từng ngày

Tin về mừng thọ đêm nay

Chắc vui lòng Bác, giờ này đợi trông.

 

Đồng chí Phạm Văn Đồng

Ở bên đó, chắc đêm nay không ngủ

Tin đây Anh, Điện Biên Phủ hoàn thành.

Ngày mai, vào cuộc đấu tranh

Nhìn xuống mặt bọn Bi-đôn, Smít

Anh sẽ nói: “Thực dân, phát-xít

Đã tàn rồi!

Tổ quốc chúng tôi

Muốn độc lập, hoà bình trở lại

Không muốn lửa bom đổ xuống đầu con cái

Nước chúng tôi và nước các anh.

Nếu còn say máu chiến tranh

Ở Việt Nam, các anh nên nhớ

Tre đã thành chông, sông là sông lửa.

Và trận thắng Điện Biên

Cũng mới là bài học đầu tiên!”

(5/1954)

Năm mươi sáu ngày đêm bom gầm pháo giội,

Ta mới hiểu thế nào là đồng đội.

Đồng đội ta

là hớp nước uống chung

Nắm cơm bẻ nửa

Là chia nhau một trưa nắng, một chiều mưa

Chia khắp anh em một mẩu tin nhà

Chia nhau đứng trong chiến hào chật hẹp

Chia nhau cuộc đời, chia nhau cái chết.

 

Bạn ta đó

Ngã trên dây thép ba tầng

Một bàn tay chưa rời báng súng,

Chân lưng chừng nửa bước xung phong.

Ôi những con người mỗi khi nằm xuống

Vẫn nằm trong tư thế tiến công!

Bên trái: Lò Văn Sự

Bên phải: Nguyễn  Đình Ba,

Những đêm tiến công, những ngày phòng ngự,

Có phải các anh vẫn còn đủ cả

Trong đội hình đại đội chúng ta?

 

Khi bạn ta

  lấy thân mình

  đo bước

Chiến hào đi,

Ta mới hiểu

  giá từng thước đất,

Các anh ở đây

Trận địa là đây,

Trận địa sẽ không lùi nửa thước,

Không bao giờ, không bao giờ để mất

Mảnh đất

Các anh nằm.

(1954 - 1961)

Thời gian ngừng bước, lặng im

Bên mồ liệt sĩ; trái tim ta dừng.

Trái tim ta - cũng ngập ngừng,

Nửa chừng giọt lệ, nửa chừng lời ca;

Ánh ngày nghiêng xuống cùng ta

Nghẹn ngào đặt một vòng hoa tinh thần.

*

Nơi đây mộ Bế Văn Đàn

Thân làm giá súng, thân làm cành xuân;

Đang khi trận địa gian truân,

Vai khiêng núi lửa diệt quân bạo tàn.

Quân ta cờ thắm khải hoàn,

Mà người chiến sĩ đã tàn thịt xương.

*

Mộ Bế Văn Đàn trong sáng trong gương:

Hai đế giày cao su rách sờn.

Giản đơn một cây bút máy.

Một túi ni lông.

Tám khuy cúc áo.

Một mảnh đại bác - còn lại trong người.

Tất cả tình anh đã hiến cho đời.

Không giữ cho mình, dù chỉ là hài cốt.

*

Mộ Bế Văn Đàn trong sáng trong gương.

Mộ Bế Văn Đàn trong viện Bảo tàng quân đội.

Khách viếng qua đây

Dừng chân đứng lại:

- Nơi đây mộ Bế Văn Đàn,

Nơi đây gió nội trăng ngàn,

Nơi đây chim ca hoa nở,

Đất tổ quốc là một nền nhung đỏ,

Nơi đây bốn mùa muôn thuở vãng lai...

 *

*   *

Tất cả tinh anh đã hiến cho đời...

(6/1960)

Nghĩa trang

Chói trang

Sắc vàng

Một mùi hương vời vợi

Đang bay đầy nghĩa trang

 

Nhà dân chật

Dân lên đây phơi thóc

Thóc của dân

Che kín mộ anh hùng

 

Nhớ ngày nào

Các anh đi đánh giặc

Bảo vệ mùa

Về sống ở trong dân

 

Tô Vĩnh Diện, Trần Can

Mộ anh Giót, anh Đàn

Năm trăm mộ anh hùng ngời chói thóc

Dưới đồi xa

Pháo thù gục mặt

Lúa đã chín

Chỗ tầm câu đại bác

Lúa chín thơm

Đầy một sắc trưa vàng

 

Nghĩa trang...

... Thời gian...

Hạt thóc

Nên vàng

Như tình của nhân dân ủ ấp...

Cầm hạt thóc trên tay

Nặng máu người đã khuất

... Lại nghĩ về phương Nam

(Điện Biên cuối 1963)

Ta đi giữa ban ngày

Trên đường cái, ung dung ta bước.

Đường ta rộng thênh thang tám thước

Đường Bắc Sơn, Đình Cả, Thái Nguyên

Đường qua Tây Bắc, đường lên Điện Biên

Đường cách mạng, dài theo kháng chiến...

Đến hôm nay đường xuôi về biển

Mới tinh khôi màu đất đỏ tươi

Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi!

Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt

Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát

Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca...

 

Ai qua Phú Thọ

Ai xuôi Trung Hà

Ai về Hưng Hoá

Ai xuống khu Ba

Ai vào khu Bốn

Đường ta đó, tự do cuồn cuộn

Bốt đồn Tây đã cuốn sạch rồi!

Sông Thao nao nức sóng dồi

Ai về Hà Nội thì xuôi cùng thuyền.

 

Ờ đã chín năm rồi đấy nhỉ!

Kháng chiến ba ngàn ngày không nghỉ

Bắp chân, đầu gối vẫn săn gân.

Ngẩng đầu lên: trong sáng tuyệt trần

Tháng Tám mùa thu xanh thắm

Mây nhởn nhơ bay

Hôm nay ngày đẹp lắm!

Mây của ta, trời thắm của ta

Nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà!

 

Đã tan tác những bóng thù hắc ám

Đã sáng lại trời thu tháng Tám

Trên đường ta về lại Thủ đô

Cờ đỏ bay quanh tóc bạc Bác Hồ!

 

Mẹ ơi, lau nước mắt

Làng ta giặc chạy rồi!

Tre làng ta lại mọc

Chuối vườn ta xanh chồi

Trâu ta ra bãi ra đồi

Đồng ta lại hát hơn mười năm xưa...

Các em ơi, đã học chưa?

Các anh dựng cho em trường mới nữa.

Chúng nó chẳng còn mong dội lửa

Trường của em đứng giữa đồi quang

Tiếng các em thánh thót quanh làng.

 

Ai đi Nam Bộ

Tiền Giang, Hậu Giang

Ai vô thành phố

Hồ Chí Minh

Rực rỡ tên vàng.

Ai về thăm bưng biền Đồng Tháp

Việt Bắc miền Nam, mồ ma giặc Pháp

Nơi chôn rau cắt rốn của ta!

Ai đi Nam - Ngãi, Bình Phú, Khánh Hoà

Ai vô Phan Rang, Phan Thiết

Ai lên Tây Nguyên, Kông Tum, Đắc Lắc

Khu Năm dằng dặc khúc ruột miền Trung

Ai về với quê hương ta tha thiết

Sông Hương, Bến Hải, Cửa Tùng...

 

Ai vô đó, với đồng bào, đồng chí

Nói với Nửa - Việt Nam yêu quý

Rằng: Nước ta là của chúng ta

Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà!

Chúng ta, con một cha, nhà một nóc

Thịt với xương, tim óc dính liền.

 

Dù ai nói ngả nói nghiêng

Lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân.

Dù ai rào giậu ngăn sân

Lòng ta vẫn giữ là dân Cụ Hồ!

 

Ta đã lớn lên rồi trong khói lửa

Chúng nó chẳng còn mong được nữa

Chặn bàn chân một dân tộc anh hùng.

Những bàn chân từ than bụi, lầy bùn

Đã bước dưới mặt trời cách mạng.

Những bàn chân của Hóc Môn, Ba Tơ, Cao - Lạng

Lừng lẫy Điện Biên, chấn động địa cầu

Những bàn chân đã vùng dậy đạp đầu

Lũ chúa đất xuống bùn đen vạn kiếp!

 

Ta đi tới, trên đường ta bước tiếp,

Rắn như thép, vững như đồng.

Đội ngũ ta trùng trùng điệp điệp

Cao như núi, dài như sông

Chí ta lớn như biển Đông trước mặt!

 

Ta đi tới, không thể gì chia cắt

Mục Nam Quan đến bãi Cà Mau

Trời ta chỉ một trên đầu

Bắc Nam liền một biển

Lòng ta không giới tuyến

Lòng ta chung một cụ Hồ

Lòng ta chung một Thủ đô

Lòng ta chung một cơ đồ Việt Nam!

(8/1954)

Xem thêm:
100 câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ về quê hương, đất nước, con người Việt Nam
26 bài thơ lục bát về quê hương giúp bạn tìm về ký ức miền quê
Top những câu nói hay về quê hương đong đầy tình cảm

Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng qua những bài thơ cách mạng

Ngày 30/4/1975, chiếc tăng T-59 số hiệu 390 của Trung đoàn thiết giáp 203 húc tung cổng chính, tiến vào dinh Độc Lập, ghi dấu ấn kết thúc hơn 20 năm đấu tranh chống đế quốc Mỹ; kết thúc 30 năm chiến tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc kế từ Cách mạng tháng Tám 1945; chấm dứt vĩnh viễn ách thống trị của chủ nghĩa đế quốc và chủ nghĩa thực dân phong kiến ở nước ta. Thắng lợi của chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử đã mở ra một kỷ nguyên mới của cách mạng Việt Nam - kỷ nguyên thống nhất, độc lập, tự do, và tiến lên chủ nghĩa xã hội. 

Ngày đất nước đoàn viên, non sông về một mối, có rất nhiều bài thơ viết về sự kiện lịch sử trọng đại này. 

Ngày vĩ đại (Chế Lan Viên)

I

Lịch sử có nhiều thế kỷ nhiều năm nhiều tháng nhiều ngày

Nhưng năm tháng này chói loà, hoá thân, đột biến

Là cấp số nhân, là tổng số thành

Là sức mạnh của trăm ta nhân với triệu mình

Là sự vật cộng vào nhau. Trái chín.

Là lên men. Thời cơ đến trước giờ nó đến

Là rồng bay.

Ta reo vui sao bỗng chốc khóc ròng,

Cái hữu hạn lòng ta oà lên vì gặp cái vô cùng

Tỉnh thức vĩ đại mà cứ ngỡ cơn mơ vĩ đại,

Có phải ta vừa giành lại non sông, có phải?

Có phải chớp mắt nhìn trời đất đã về ta?

Có phải ba chục năm trời hay mới hôm qua?

Nào lấy gì để đo nào? Lấy lịch sử ra đo

Ta đo mãi mà không sao đo nổi

Ta từng lấy Bạch Đằng đo Điện Biên, lấy Điện Biên đo hạ B52 trên trời Hà Nội

Lấy hào quang xưa đánh giá hào quang mới

Nhưng làm sao có thể đo thế kỉ xưa cùng với thế kỷ này?

Lịch sử, sợi chỉ hồng. Ta sâu các chiến công như ngọc vào dây

Viên ngọc thời Hồ Chí Minh chói ra khỏi cả thời gian nó chói

Tổ quốc nâng niu hạt chuỗi

Hẳn Bác sẽ hôn lên chiến công mà ta dâng Bác sáng mai này.

 

II

Sự vật chuyển vào cơn lốc

Thời gian bôn tập

Anh cán bộ nửa đêm được lệnh trên về xã

Đốt dép lên làm guốc để về

Chưa tàn đôi dép chưa mọc mặt trời đã giải phóng xong ba ấp

Cờ sao mọc dậy rồi dưới ánh sao khuya

Tôi viết giữa đêm khuya tên các đô thành ngày mai ta chiếm lấy

Gió thời đại thổi vào trang giấy

Mỗi ngày một quận lỵ

Một đêm bao phố phường

Ta chưa xong một câu thơ thì đã thu hồi hàng trăm dặm đất

Tin thắng mỗi ngày mọc trước vầng dương

“Ngày mười tám trận Chi Lăng, Liễu Thăng thất thế

“Ngày hai mươi trận Mã An, Liễu Thăng cụt đầu

“Ngày hai lăm bá tước Lương Minh bại trận tử vong

“Ngày hai tám thượng thư Lý Khánh cùng thế tự vẫn”...

Lịch sử có lặp lại không, hỡi Bình Ngô đại cáo?

Mỗi trái tim muốn cùng triệu trái tim thời đại mình thông báo:

Buôn Mê THuột ngày 10 tháng 3 đón điểm huyệt tuyệt vời

Rụng Côn Tum, Plei Cu 18 – 19 tháng 3 giặc tháo chạy tơi bời

Ngày 26 – 3 các vua xưa ở Ngọ Môn lại cúi đầu dưới sao vàng rực sáng

Ngày 29 – 3 thiết giáp tiến hai hàng vào sân bay Nước Mặn

Đà Nẵng đây chỉ nghìn quân ta mà mươi muôn lính nguỵ chửa hoàn hồn

Tổ quốc thu về bán đảo Sơn Trà và những Ngũ Hành Sơn

Trúc chẻ ngói tan

Chẳng thể gì đảo ngược

Khi cần, ta kiên trì đánh giặc bốn nghìn năm

Nhưng khi khác ta lại là thần tốc!

Loang loáng bên đường trăm vạn khải hoàn môn

Ta ngang dọc núi sông, xoay chuyển địa bàn,

Đưa thế trận ta từ chót Trường Sơn về tận bờ Đông Hải,

Với nhân dân, ta là một hoá thành ra triệu mũi

Theo cái hướng từ vạn đời, đổ dọc xuống phương Nam

Thoát một cái ta thu hồi Tuy Hoà, Cam Ranh, Đà Lạt, Nha Trang...

Nơi này thọc sâu, nôi kia bóc vỏ,

Tấn công từ xa, vùng lên tại chỗ

Nghi binh nơi này, kỳ binh nơi nọ

Thế quân đi như sóng biển lan tràn

Ta hốt gon quân thù Phan Thiết, Phan Rang

Rồi cả cánh cửa thép miền Đông ta đạp đổ

Xuân Lộc, Biên Hoà, Vũng Tàu... tan vỡ

Trăm vạn hùng binh ta đã chiếm Sài Gòn

 

Sài Gòn! Cuộc chiến 30 năm, 116 năm giờ kết thúc

Tính từ nổi đau Lục Tỉnh Nam Kỳ

Từ vết nhục ở Ô Cửa Bắc

Hơn nửa thế kỷ rồi từ lúc Bác ra đi

Nay mang cờ đỏ tên Người, chúng ta trở lại

Danh hiệu Bác bay trên sụp đổ của quân thù

Tên đế quốc Mỹ lẫy lừng đã thành tên chiến bại

Độc lập này bền vững đến thiên thu.

 

Cả đất nước ùa theo nửa mừng nửa khóc

Mỗi chúng ta rưng rưng như chợt thấy Bác Hồ

Kìa tiếng chuông reo trên nhà sàn của Bác

Tin báo tiệp về ở giữa trang thơ

Da Bác đỏ hồng, tóc Bác bạc phơ

Kìa Bác đang xuống nhà sàn từng bước gấp

Hoa sen trắng, hoa sen hồng nở bừng theo mỗi bước

Bác đi giữa cháu con, sông núi đang chờ

Mùa sen lớn này Bác chia đều cho Tổ quốc

Thơm vào bốn mươi triệu hồn người hương của Tự do.

 

III

Đêm nay sao sáng khắp vùng trời cao thấp

Sao trên trời và sao dưới đất

Trăm thành phố hai miền ngày hội lớn nhân dân

Rực đuốc đèn và điệu múa kỳ lân

Tôi muốn bay lên cao nhình xuống non sông cho thoả mắt

Từ Mục Nam Quan đến Cà Mau tít tắp

Cái ánh sáng lạ kỳ của lúc hoá thân

Buổi bột phát lượng biến lên thành chất

Tiếng đại bác cuối cùng. Và thời đại sang xuân.

Bước ngoặt. Ta ở vào bước ngoặt

Mỗi điều múa lời ca như cũng có thần.

Ngoặt một cái ta có gấp đôi đất và gấp đôi trời bể

Hồn ta mở rộng rinh bốn phía

Bắc lòng ta Nam lòng ta đều chói rọi sao vàng

Ta đưa tay ôm sông núi vào mình vào gọi: Việt Nam.

Ngoặt một cái non sông sạch làu bóng giặc

Pắc Bó nhìn thấu suốt tận Cà Mau

Không một bóng mây thù nào che lấp mắt

Liền trời ta một tấm ngang đầu

Ngoặt một cái ta lành nghìn vết thương Bến Hải

Cả Tổ quốc Hùng Vương liền một dải

Ngoảnh mặt nhiền đâu cũng thấy anh em

Ngoặt một cái sạch hết bùn, chỉ có hoa sen.

Ôi đất nước từng quen nhiều bước ngoặt

Chính giữa cơn đói chết triệu người mà Sao vàng Tháng Tám bừng lên

Cá hoá rồng và Bụt hiện thường xuyên

Ở đất nước thường sống bằng tiềm lực

Trong mỗi quả thị nghèo luôn có một nàng tiên.

Ngoặt một cái, Phù Đổng vươn mình lên một cái

Ta vứt hết thương đau và thành vĩ đại

Để cho đến bước ngoặt này, ta đi ngót ba mươi năm

Ở đất nước bốn nghìn năm này, không ai tính thời gian

Không kể chiến hào, chỉ tính chiến công

Không ai ký tháng ngày và tuổi tên mình dưới máu

Ôi hôm nay thắng giặc rồi, vết thương ta, ta chả giấu.

Máu đã thấm lên trang sách, bao lần.

Đánh giặc mà, đâu có phải du xuân!

Sông núi ta là nhà viết sử biên niên ghi máu ấy

Từ xương thịt em Tám đầu tiên hình hài thành đuốc cháy

Lửa sáng Sài Gòn nay có lửa thân em

Từ ca lô sao vàng những Nam tiến đầu tiên

Ngỡ mình ngã xuống, sau mình không còn ai ngã nữa

Nào hay đâu dân tộc tiếp sau ba mươi năm vẫn Nam tiến hành quân qua lửa

Cho đến hôm qua khi vinh quang kéo ngọn cờ hồng

Ở ngày cuối cùng, giây phút cuối cùng, tích tắc cuối cùng,

Vẫn có người cuối cùng phải ngã

Đấy là cái giá cuối cùng ta phải trả

Để quân giặc kéo cờ trắng đầu hàng lên mọi chỗ

Phải có người chấm dứt trang thơ bằng giọt máu anh hùng.

 

IV

Ta đánh giặc năm sáu mốt, sáu tư, năm hai, năm bảy

Ta đánh mùa hè năm bốn lăm, năm lăm, sáu lăm và bảy mươi lăm

Ta đánh mùa ướt, mùa khô, mùa thu, mùa đông, mùa hạ hay xuân

Đánh tất cả các năm, tất cả bốn mùa, tất thảy.

 

Ta đánh giặc bằng tất cả núi sông, tất cả xóm làng

Nơi hẩm hiu nhất cũng thành nơi lịch sử

Đánh với sức tất cả mọi người, mọi gia đình, nửa gia đình với gương lành hay nửa mảnh gương tan

Dù máu có thành tro thì tro ấy lại đầu thai thành ngọn lửa.

Ta đánh giặc suốt ba mươi năm trời chẳng cần có ai thay

Cả dân tộc không một ai là quân dự bị

Không sắt thép anh hùng thì không thể thành người và sống được nơi đây,

Kẻ non gan cũng phải hoá anh hùng mà diệt Mỹ.

 

Ta đánh giặc ba mươi năm trời, đổ máu ba mươi năm trời nhưng không gọi: chiến tranh,

Ba mươi năm tập kết, ly biệt, chạy càn, sơ tán, tản cư, tất thảy đều là đánh giặc

Dù phải hy sinh đến xương thịt mình, ta không gọi hy sinh

Không có gì quý bằng Tự do Độc lập.

Ôi Bác, câu nói đơn xơ mà ngày nay ta mới hiểu hết Người

Nhân dân khóc mỗi lần trông ảnh Bác

Đất nước vinh quang thì đã vắng Bác rồi

Ba mươi năm ấy Người đã sống cùng ta những ngày gian khổ nhất

 

Những ngày giấc ngủ Bác bị cắt nửa chừng vì những cơn gió xiết ngang sông Bến Hải

Máu lòng Người đau tận chót Cà Mau

Miệng Người đắng vì bát cơm Phú Lợi

Tóc bạc phơ nhanh từng sợi trên đầu

Ba mươi năm, cho tôi kính chào các Anh tôi những mái tóc trắng màu, những mái tóc hoa râm

Khi theo Bác ra đi, tóc các Anh còn xanh, bây giờ tóc bạc.

Dù phai màu cùng với tháng năm

Mỗi sợi ấy đều trắng màu vì Tổ quốc.

Ba mươi năm chúng ta đi không chệch một con đường

Nghĩ cho mấy cũng trở về cái gốc

Đánh nghìn trận trăm phen, đổi mấy chiến trường

Cũng chỉ để giải phóng miền Nam và Thống nhất

 

V

Em hãy ca cái thời đại mở mắt cho ta nhìn cao cả

Đến hôm nay ta mới thật hùng cường

Ở đây không có ai trong cơn đau đem chôn kiếm xuống bùn

Nhưng phải chiến thắng lớn thì dân tộc mới chói ngời bản ngã.

 

“Ta đã tìm ra ta” trong Rạch Gầm, Đống Đa, Hàm Tử, Chi Lăng

Và “Nhân loại tìm ra ta” trong Cách mạng tháng Tám Hà Nội Điện Biên hay ở Bạch Đằng

Nay nhân loại gọi và ta nghe thời đại gọi

Thì Việt Nam là người lính đi đầu ở giữa hàng quân

Ta ra đi từ nền văn minh lưu vực sông Hồng

Cả dân tộc bay theo hình chim Lạc

Nhưng cho đến nay ta mới thực giống mặt trời ta trên những trống đồng

Chiến thắng ấy là vầng dương Tổ quốc

 

Chim sẽ bay về từ Bà Rá, Bà đen qua Trường Sơn cho đến đỉnh Hoàng Liên

Rồi về đậu nơi Phong Châu đất Tổ

Các vua Hùng dày công dựng nước cho ta. Ta gắng giữ.

Lời Bác dặn muôn đời con cháu giám đâu quên.

 

Ôi năm nào nửa vầng trăng anh cách trở nửa trăng em.

Đến sông núi cũng chia làm hai nửa

Nay Tổ quốc đã rằm. Cơn hội ngộ

Người đoàn viên mà dân tộc cũng đoàn viên.

Trên đàn xưa em hãy đặt những ngón tay hồng những ngón tay thon

Mỗi giây ấy ca vang thời đại mới

Ca: Tổ quốc nghìn thu bền vững mãi

Tất cả bọn đế quốc đổ vào bờ này đều như bọt bể rồi tan.

(3/5/1975)

Toàn thắng về ta (Tố Hữu)

Ôi, nỗi mừng dâng mọi nỗi mừng

Trào vui nước mắt cứ rưng rưng

Cả Việt Nam tiến công, cả miền Nam nổi dậy

Dồn dập tim ta, trăm trận thắng bừng bừng.

*

Không, không phải thiên thần

Bước chân hài bảy dặm

Vẫn là Anh, anh Giải phóng quân

Vẫn đôi dép cao su, đánh giặc suốt ba mươi năm,

                lội khắp sông sâu rừng thẳm.

Thuở Anh đi, sắc nhọn ngọn tầm vông

Giản dị như chàng trai làng Gióng

Vũ khí, chính là Anh, lòng yêu thương mênh mông.

Vũ khí, chính là Anh, lửa căm hờn nóng bỏng.

Tổ quốc cho Anh dòng sữa tự hào

Thời đại cho Anh ánh sao trí tuệ

Không có gì quý hơn Độc lập tự do.

hí phách Anh là

                  Trường Sơn thanh cao.

Rất mãnh liệt và cũng rất dịu dàng,

tâm hồn Anh là muôn trùng sóng bể.

Giặc Mỹ kiêu căng, tưởng có thể ngủ yên trên giường vàng,

                    đầu gối lên bom.

Nghe chúng ngáy đủ run - đã có dã man làm luật

Bông choàng dậy, bàng hoàng… Sắp tắt hoàng hôn

Người chôn chúng là Anh, anh Giải phóng quân Việt Nam,

                      mũ tai bèo, chân đất

Xử phạt chúng là anh nhân danh tình thương và lẽ phải.

Có lẽ nào cuộc sống hết tuổi xanh ?

Hãy cứu những em thơ đang quằn quại ngày đêm trong sợ hãi.

Hãy cứu tiếng chim ca và trái chín trên cành.

*

Lịch sử sang xuân. Anh vào trận cuối cùng

Đại lộ Hồ Chí Minh, thác réo, quân đi cuồn cuộn.

Anh đánh như sét nổ, trời rung

Anh chuyển như lũ dông, bão cuốn.

Chặt Buôn Mê Thuật, rụng cả Tây Nguyên

Quét Huế - Thùa Thiên, đổ nhào Đà Nẵng.

Và Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên

Và Phan Thiết, Phan Rang, Đà Lạt, Nha Trang, lũ ngụy cuống cuồng,

                     rũ rượi một màu tang cờ trắng.

Đường tiến quân ào ào chiến thắng.

Phía trước chờ Anh, người mẹ mong con.

Pháo hãy gầm lên, đỏ nòng bắn thẳng

Rộn rực xe tăng chồm tới Sài Gòn!

Ôi, buổi trưa nay, tuyệt trần nắng đẹp

Bác Hồ ơi! Toàn thắng về ta

Chúng con đến, xanh ngời ánh thép

Thành phố tên Người lộng lẫy cờ hoa

Cho chúng con giữa vui này được khóc

Hôn mỗi đứa em, ôm mỗi mẹ già

Như lòng Bác, mỗi khi Bác đọc

Đồng bào miền Nam, mắt kính bỗng nhoà.

*

Chúng con sẽ gấp trăm lần mạnh

Đứng gác biển trời tươi mát màu lam.

Bởi có Bác, từ nơi đây ra đi tìm đường kách mệnh.

Cho chúng con nay được trở về, vĩnh viễn Việt Nam!

(1/5/1975)

Đêm 30/4/1975 (Bằng Việt)

Đất vẫn hôm qua, mà nay bước bàng hoàng

Nghe cả dải núi sông đang nối liền trở lại

Nghe thầm mát tự Cà Mau xa ngái

Hơi rừng yên, tí tách dưới cơn mưa

Bạn bè khắp miền Nam, giờ ai ngủ hay chưa?

Đêm nay dẫu ở đâu chẳng nhớ nhau nhiều nhất

Không gương mặt nào quên, không chuyện gì qua mất

Mà không choán tâm trí mênh mông

Trong lòng sáng rõ hơn, giàu thương mến, bao dung

Đi giữa phố, khóc cười như trẻ nhỏ

Cái giây phút một đời người mới có

Thật đây rồi, vẫn cứ nghĩ trong mơ

Đêm nay hai miền lắc rắc cơn mưa

Mưa hòa thuận, mưa đầu mùa rạo rực

Chiến thắng như mưa nhuần tưới đất

Cỏ trăm miền mới nhú đã liền nhau

Những em bé sơ sinh cất tiếng khóc ban đầu

Nghe rất rõ trong đêm: Đất trời im tiếng nổ

Dọc Hà Nội - Sài Gòn đều rợp ảnh Bác Hồ và rợp màu cờ đỏ

Chỉ riêng các em còn chưa biết:

Mình thành lứa công dân đầu tiên của đất nước đã đoàn viên!

(1975)

Ngày 30 tháng 4 (Nguyễn Đức Mậu)

Áo còn vương bụi đỏ Trường Sơn

Sư đoàn vào thành phố

Giữa chói ngợp bao màu sắc lạ

Mũ lá sen xanh một khoảng rừng

Vào thành phố: những người thắng trận

Một mảng trời bén lửa sau lưng

Khuôn mặt đường xa

Chưa xoá dấu nhọc nhằn

 

Ngày 30 tháng 4

Sáng chúng tôi dồn đạn vào nòng

Chiều xanh trời ngẩng mặt đón trời xanh

Hoà bình và chiến tranh

Cách nhau bằng nấc đạn

Súng đã khoá an toàn

Sân bay giặc bùng lên luồng khói xám

Ngày thành phố trằn vai cơn bão lớn

Ngày pháo hoa đan kín vòm trời

Ngày đạn bắn chuyển rung mặt đất

Ngày súng cầm trên tay thảnh thơi

 

Từ cánh hoa đào tới cánh hoa mai

Hai miền đất vẹn tròn sum họp

Đàn bầu hãy rung lên trong suốt

Câu nhớ, câu thương, câu đợi, câu chờ

Giọt buồn tan ra

Giọt vui lắng lại

Dây đàn chăng vào trời cao bao la

Cho âm thanh sao rơi mặt đất

Triệu người nghe

Khúc hát bây giờ

 

Này rừng xanh màu áo chiến khu

Này quần đảo chuỗi cườm xinh biển cả

Vòm trời rộng bay nhiều mây trắng xoá

Những đàn chim không biết tự đâu về

Trăm giọng hót ngày hoà bình vui lạ

Có phải chim từ nơi súng nổ bay ra

Tôi cứ nghĩ đàn chim ở tay người cầm súng

Trải tin vui suốt dải đất hai miền

 

Trăng trên trời rơi xuống buổi đoàn viên

Rơi xuống mái nhà chồng Nam, vợ Bắc

Đây mặt đất mùa hè thay áo khoác

Pháo hoa bay lên nước mắt, nụ cười

Tiếng trống vỗ như mở đầu, kết thúc

Hoà bình về

Cuộc chiến tranh qua

 

Hoà bình về trên mái tóc người cha

Và tiếng khóc oa oa thơ bé

Người lửa cháy suốt thời trai trẻ

Kẻ chào đời tiếng súng đã lặng câm

Hai lứa tuổi cách nhau một nhịp cầu Bến Hải

Một cuộc hành quân nắng dãi mưa dầm...

 

Sư đoàn tôi vừa đi qua chiến tranh

Hoà bình đến trên bàn tay lắp đạn

Hái một trái sầu riêng đang độ chín

Cây sum suê dâng hết ngọt ngào

Chiến tranh có từ hồi gieo hạt

Ngày hoà bình

Trái chín nặng vòm cao

 

Vai áo anh còn vết máu bạn bè

Vai áo tôi khét nồng thuốc đạn

Xin đặt vòng hoa: thắp nén hương tưởng niệm

Có khoảng trời xanh dưới đất nâu

Môt vuông đất: kẻ nằm, người đứng

Nhưng hoà bình từ nay về ta

 

Đôi giày dã chiến, đôi dép cao su

Chúng tôi đi

Bước đồng bằng, bước biển

Bước núi đồi

Bước biên giới rừng xanh

 

Không đếm hết dấu chân dừng lại dọc đường

Thành dòng chữ gọi người đang sống

Chúng tôi đi tới ngày toàn thắng

Cánh tay người lính

Đã mọc thành cờ

Trời xanh sáng ngời

Gương mặt tự do

 

Ngày 30 tháng 4

Tôi cùng anh chung phút giờ hồi tưởng

Mua bao thuốc Ru-bi mời bè bạn

Võng đung đưa

Nhà gác sáng đèn

Hạnh phúc lớn lao của đời người lính

Sau tháng năm xa phố, ở rừng.

Trận cuối cùng (Nguyễn Quốc Trung)

Mai vào trận cuối cùng

Đêm nay ta không ngủ

Tin vui như hoa nở

Náo nức mãi trong lòng

Gần xa trong tiếng súng

Tiếng dân reo vang lừng

Một vùng đất mênh mông

Đã rợp cờ giải phóng

Ta như cơn gió lốc

Mới ngày nào Chơn Thành

Hôm qua về Long Khánh

Biên Hòa đây rồi anh!

Những binh đoàn lớp lớp

Tiến quân về Sài Gòn

Tăng, pháo ta trùng trùng

Mặt quân thù khiếp đảm

Đồn bốt thù hiện ra

Lù lù trong bóng tối

Những lá cờ ba que

Trong đêm đen hấp hối

Ta hành quân thần tốc

Sài Gòn ta vây chặt

Quả đấm thép sẵn sàng

Giáng xuống đầu quân giặc

Nào, tăng ơi xông lên!

Hãy gầm vang đường phố

Quyết tâm trong trận này

Diệt thù tận hang ổ!

Mai vào trận cuối cùng

Đêm nay ta không ngủ

Trời đã hừng phía đông

Sài Gòn ơi, súng nổ!

(29/4/1975)

Xem thêm:
Tuyển tập câu thơ về làng quê yên bình hay và chân thành nhất
47 câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ về lòng yêu nước, yêu quê hương
41 câu stt quê hương bình yên - nơi chôn rau cắt rốn một đời

Thơ về người lính cách mạng

Đất nước ta đã trải qua hai cuộc trường kỳ kháng chiến gian khổ nhưng oanh liệt, hào hùng. Tầm vóc non sông được dựng xây từ những con người anh dũng, sẵn sàng chiến đấu và hy sinh vì công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Trong đó, không thể không nhắc đến những người lính mang trong mình lòng nồng nàn yêu nước, một thần tinh thần lạc quan cách mạng. Dù trong hoàn cảnh hay tình huống nào, người lính - người chiến sĩ cách mạng - anh bộ đội cụ Hồ - luôn mang vẻ đẹp tiêu biểu cho cả thời đại, mang trong mình lý tưởng cách mạng chói ngời, những phẩm chất anh hùng cao cả. Và các tác phẩm văn học mang màu sắc sử thi của giai đoạn này, nhất là thơ đã khắc họa rõ nét hình tượng ấy. 

Nhớ (Hồng Nguyên)

Lũ chúng tôi

Bọn người tứ xứ,

Gặp nhau hồi chưa biết chữ

Quen nhau từ buổi “Một hai”

Súng bắn chưa quen,

Quân sự mươi bài

Lòng vẫn cười vui kháng chiến

Lột sắt đường tàu,

Rèn thêm đao kiếm,

Áo vải chân không,

Đi lùng giặc đánh.

Ba năm rồi gửi lại quê hương.

 

Mái lều gianh,

Tiếng mõ đêm trường,

Luống cày đất đỏ

Ít nhiều người vợ trẻ

Mòn chân bên cối gạo canh khuya

Chúng tôi đi

Nắng mưa sờn mép ba lô,

Tháng năm bạn cùng thôn xóm.

Nghỉ lại lưng đèo

Nằm trên dốc nắng.

Kì hộ lưng nhau ngang bờ cát trắng.

Quờ chân tìm hơi ấm đêm mưa.

- Đằng nớ vợ chưa?

- Đằng nớ?

- Tớ còn chờ độc lập

Cả lũ cười vang bên ruộng bắp,

Nhìn o thôn nữ cuối nương dâu.

Chúng tôi đi mang cuộc đời lưu động,

Qua nhiều nơi không nhớ hết tên làng.

Đã nghỉ lại rất nhiều nhà dân chúng

Tôi nhớ bờ tre gió lộng

Làng xuôi xóm ngược mái rạ như nhau

Có nắng chiều đột kích mấy hàng cau.

Có tiếng gà gáy xóm,

Có “Khai hội, yêu cầu, chất vấn!”

Có mẹ hiền bắt rận cho những đứa con xa.

Trăng lên tập hợp hát om nhà.

 

Tôi nhớ

Giường kê cánh cửa,

Bếp lửa khoai vùi

Đồng chí nứ vui vui,

Đồng chí nứ dạy tôi dăm tối chữ,

Đồng chí mô nhớ nữa,

Kể chuyện Bình - Trị - Thiên,

Cho bầy tôi nghe ví,

Bếp lửa rung rung đôi vai đồng chí

- Thưa trong nớ hiện chừ vô cùng gian khổ,

Đồng bào ta phải kháng chiến ra ri.

 

Đêm đó chúng tôi đi

Nòng súng nghiêng nghiêng,

Đường mòn thấp thoáng...

Trong điếm nhỏ,

Mươi người trai tráng,

Sờ chuôi lựu đạn.

Ngồi thổi nùn rơm

Thức vừa rạng sáng.

Nhìn trời sương nhẩm bước chúng tôi đi

Chúng tôi đi nhớ nhất câu ni:

Dân chúng cầm tay lắc lắc:

“Độc lập nhớ rẽ viền chơi ví chắc!”

(1948)

Bài thơ về hạnh phúc (Bùi Minh Quốc)

(Tưởng nhớ XQ thân yêu)

I

Thôi em nằm lại

Với đất lành Duy Xuyên

Trên mồ em có mùa xuân ở mãi

Trời chiến trường vẫn một sắc xanh nguyên.

 

Trời chiến trường không một phút bình yên

Súng nổ gấp. Anh lên đường đuổi giặc

Lấy nỗi đau vô cùng làm sức mạnh vô biên

Bước truy kích đạp trăm rào gai sắc

Ôi mũi lê này hôm nay sao sáng quắc

Anh mất em như mất nửa cuộc đời

Nỗi đau anh không thể nói bằng lời

Một ngọn lửa thâm trầm âm ỉ cháy

Những viên đạn quân thù bắn em, trong lòng anh sâu xoáy

Anh bàng hoàng như ngỡ trái tim rơi

Như bỗng tắt vầng mặt trời hạnh phúc.

Nhưng em ạ, giây phút này chính lúc

Anh thấy lòng anh tỉnh táo lạ thường

Nhằm thẳng quân thù, mắt không giọt lệ vương

Anh nổ súng.

II

Hạnh phúc là gì? Bao lần ta lúng túng

Hỏi nhau hoài mà nghĩ mãi vẫn chưa ra

Cho đến ngày cất bước đi xa

Miền Nam gọi, hai chúng mình có mặt.

 

Nhớ chăng em, cái mùa mưa đói quay đói quắt

Mỗi bữa chia nhau nửa bát măng rừng

Em xanh gầy, gùi sắn nặng trên lưng

Môi tái ngắt, mái tóc mềm đẫm ướt

Bao giốc cao em cần cù đã vượt

Và mỗi lần ngồi nghỉ, em nhìn anh

Em nói tới những điều em định viết

Giữa hai cơn đau em ngồi ghi chép

Con sông Giàng gầm réo miên man

Nước lũ về... Trang giấy nhỏ mưa chan

Em vẫn viết: lòng dạt dào cảm xúc.

 

Và em gọi đó là hạnh phúc...

 

Nhớ chăng em, ngày mở màn chiến dịch Đông Xuân

Em lên đường phơi phới bước chân

B.52 bom nghìn tấn dội

Kìa dáng em băng rường bước vội

Vẫn nụ cười tươi tắn ấy trên môi.

Thôn 6 Bình Dương bãi cát sóng dồi

Nắng long lanh trong mắt người bám biển

Giặc mới lui càn khi em vừa đến

Bà mẹ già kể chuyện chặn xe tăng

Quanh những bờ dương bị giặc san bằng

Đã lại mở những chiến hào gai góc

Những em bé, dưới mưa bom, vẫn đi làm đi học

Những vồng khoai ruộng lúa vẫn xanh tràn

Trong một góc vườn cháy khét lửa Na-pan

Em sửng sốt gặp một nhành hoa cúc.

 

Và em gọi đó là hạnh phúc...

 

Như chồi biếc gặp mưa xuân, như chim én say trời

Em mải mê, đi giữa bao người

Xuyên Thọ, Xuyên Châu, Xuyên Hà, Xuyên Phú...

Những mảnh đất anh hùng quyến rũ

Phút giây đầu đã ràng buộc đời em

Như tự lọt lòng từng biết mấy thân quen

Em nhỏ giao liên, mẹ hiền trụ bám

Cô du kích dịu dàng dũng cảm

Sông Thu Bồn hằng xao động tâm tư

Có tiếng hò như thực như hư

Em đã đến, tắm mình trong sóng nước

Sông kể em nghe chuyện đôi bờ thủa trước

Em mở mắt nhìn kinh ngạc những làng thôn

Và kêu lên khi được thấy cội nguồn

Mỗi sự tích trên đất này thắng Mỹ.

Em đã gặp bao anh hùng dũng sĩ

Đã cùng họ sẻ chia

Cọng rau lang bên miệng hố bom đìa

Phút căng thẳng khi vòng vây giặc siết

Nỗi thống khổ ngút ngàn không kể hết

Của một thời nô lệ đau thương

Em lớn lên bên họ can trường

Giữa bom gào đạn réo

Em đã thấy những tâm hồn tuyệt vời trong trẻo

Những con người như ánh sáng lung linh

Mỗi đêm ra đi giản dị hiến mình

Để làm nên buổi mai đầy nắng

Em bối rối, em sững sờ đứng lặng

Vẻ đẹp này em chưa biết đặt tên

Thức dậy bao điều mới mẻ trong em

Nơi ngọn bút nghe cuộc đời thôi thúc.

 

Và em gọi đó là hạnh phúc...

III

Em ra đi chẳng để lại gì

Ngoài ánh mắt cười lấp lánh sau hàng mi

Và anh biết khi bất thần trúng đạn

Em đã ra đi với mắt cười thanh thản

Bởi được góp mình làm ánh sáng ban mai

Bởi biết mình có mặt ở tương lai.

Anh sẽ sống đẹp những ngày em chưa kịp sống

Sẽ yêu trọn những gì em chưa kịp yêu

Em trong anh là mùa xuân náo động

Từ phút này càng rực rỡ bao nhiêu.

(8/3/1969)

(6/9/1969)

Đội vũ trang tuyên truyền Lâm Đồng (Tế Hanh)

Đồng chí bí thư

mở tấm bản đồ gấp tư

và chỉ:

- Các đồng chí!

Đây!

vùng này!

Các đồng chí

nhìn thêm một lần cho kỹ

... Đã tám giờ rồi

ta từ giã nhau thôi

Chào các đồng chí!

- Chào đồng chí!

Tiểu đội mười lăm người hành lý ra đi

 

Họ ra đi khi mùa xuân trở lại

Núi Lâm Đồng cây trải một màu xanh

Tiếng suối long lanh

Vang vang tiếng hát

Núi rừng bát ngát

Dòng máu thanh niên:

"Ta mau lên đường nhằm Tây Nguyên ta tiến lên"

Họ ra đi lòng nhẹ thênh thênh

Anh lớn nhứt mới ba mươi vừa cưới vợ

Chị làm cán bộ

tặng chồng quyển sổ lúc chi ly

Anh nhỏ nhất khi đi

còn thầm thì với mẹ:

"Tết sang năm con sẽ trở về"

Họ không cùng một quê:

Anh này Quảng Nam

Anh kia Quảng Ngãi

có anh Phú Yên

có anh Phan Thiết

Nhưng tất cả là con yêu nước Việt

con Bác Hồ

con Đảng Lao động Việt Nam

 

Họ ra đi

Trước mắt

dặm đường xa lắc:

Blao, Djiring

Dran, Dalat

Hướng về Đắk Lắk, Bắc Tây Nguyên

Hướng về ba ranh giới, Đông Miên, Hạ Lào

Hướng về Nam bộ

Xôn xao lòng nghe vỗ sóng Mê-kông

 

Họ ra đi

ngày tháng mênh mông

Trăng đỉnh núi hết tròn lại khuyết

Mùa xuân lá biếc

mùa hạ nắng vàng

mùa thu áo thấm sương lam

mùa đông da tê gió rét

Ngày trở về chưa viết được trong thơ

Núi thấp hơn mơ

mây xanh kém mộng

Quyết tâm xây dựng Lâm Đồng

Lòng trai thơm ngát hương thông

 

Nhưng cũng thật vô cùng

nỗi gian lao khổ cực

trên con đường công tác đoàn trai

Ôi, những buổi mai

không cơm nhìn nhau cười ngặt nghẽo

Những đêm lạnh lẽo

đốt lửa rừng nằm tréo chân nhau

Những cơn sốt rét bưng đầu

da xanh màu lá

 

Đi hết tháng ba

anh Hai yếu quá

phải gửi lại nhà

một đồng chí thượng du

Anh ôm đầu khóc ngất

nhìn bạn mình dần khuất sau cây

 

Trong một khu rừng dày

anh Năm người Bình Định

có đôi má phinh phính

như cô gái của đoàn

đi trinh sát hai hôm không trở lại

Anh em sợ hãi

chia nhau đi kiếm đi tìm

thấy dấu chân cọp in

và một dòng máu chảy

sắc máu còn tươi

 

Trên đường 20

những con thú khác

Một bầy giặc ác

núp rình bắn chết anh Tư

người bạn hay đùa trong đội

(Người ta nói lại:

khi lũ giặc đến gần

anh nghiến răng

quăng lựu đạn

giết tươi mấy mạng

rồi mới chịu tắt hơi)

 

Và sau hết

là cái chết vinh quang

của anh phân tổ trưởng:

anh Sáu

theo biệt động đội vào thành Dalat

hạ sát mấy thằng Tây

Anh bị vây

biết mình không thể thoát:

một phát súng vào đầu

Hôm sau

mấy thiếu nữ thành

đến nhỏ trên thân anh

nước hoa và nước mắt

Trong khi ấy ngấm ngầm hàng ngũ giặc

ứ căm hờn cơ sở mọc nhiều thêm

 

Đội vũ trang làm giặc cuống cuồng lên

trên đường số 8

trên đường số 20

trên đường số 11

trên đường số 21

chúng tung ra cả một tiểu đoàn

Dalat an toàn

đã vang rền súng nổ:

lũ giặc ác còn đâu?

mấy con chó săn còn đâu?

 

Đội vũ trang đã vào tận rừng xanh

Đem thân mến cho người Cà-ho, người Chu, người Mạ

A quay, A ma

Me kra, Bap kra

chuyện trò rỉ rả

tình má tình con

"Lần sau con trăng nó tròn

ông Chính phủ sẽ về trở lại"

Điếu thuốc đãi canh khuya

Vò rượu chia bữa tiệc

Mối tình sông núi tình dân Việt

Kinh Thượng đôi lòng cảm chứa chan

Mười một anh em trong tiểu đội

Đã xây thân mến bốn mươi làng

Họ đem cờ đỏ sao vàng

Phất trên đỉnh núi giữa hàng cây to

Họ đem hình ảnh Bác Hồ

In trong tim óc ngây thơ Lâm Đồng

Đây: sẽ vào trong lịch sử

cái ngày, cái nơi hai đội vũ trang

Đắc Lắc, Lâm Đồng

gặp nhau lần thứ nhất

Kẻ Nam người Bắc

cùng cất tiếng hát vang

Rừng núi Tây Nguyên đến ngàn năm còn nhớ:

"Ta mau lên đường nhằm Tây Nguyên ta tiến lên"

 

Một năm sau

đồng chí chỉ huy trở về hội nghị

Đêm cuối cùng làm lễ tuyên dương

đồng chí bí thư tuyên bố:

- Thay mặt Đảng bộ

thay mặt chủ tịch đoàn

tôi trao cờ danh dự

cho toàn đội vũ trang

 

Giữa hội nghị trang nghiêm

đồng chí chỉ huy cảm thấy mình nhỏ bé:

- Thưa các đồng chí!

tôi sẽ về nói lại

những điều học hỏi mấy ngày đêm

với tất cả anh em vắng mặt

Cả hội nghị bỗng nhìn vào đôi mắt

của anh

thấy long lanh

ngôi Sao vàng và cái Liềm cái Búa.

(Cực Nam, tháng 10/1951)

Dáng đứng Việt Nam (Lê Anh Xuân)

Anh ngã xuống đường băng Tân Sơn Nhứt

Nhưng Anh gượng đứng lên tì súng trên xác trực thăng

Và Anh chết trong khi đang đứng bắn

Máu Anh phun theo lửa đạn cầu vồng.

Chợt thấy anh, giặc hốt hoảng xin hàng

Có thằng sụp xuống chân Anh tránh đạn

Bởi Anh chết rồi nhưng lòng dũng cảm

Vẫn đứng đàng hoàng nổ súng tiến công

Anh tên gì hỡi Anh yêu quý

Anh vẫn đứng lặng im như bức thành đồng

Như đôi dép dưới chân Anh giẫm lên bao xác Mỹ

Mà vẫn một màu bình dị, sáng trong

Không một tấm hình, không một dòng địa chỉ

Anh chẳng để lại gì cho riêng Anh trước lúc lên đường

Chỉ để lại cái dáng-đứng-Việt-Nam tạc vào thế kỷ:

Anh là chiến sỹ Giải phóng quân.

Tên Anh đã thành tên đất nước

Ôi anh Giải phóng quân!

Từ dáng đứng của Anh giữa đường băng Tân Sơn Nhứt

Tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân.

(3/1968)

Viếng bạn (Hoàng Lộc)

Hôm qua còn theo anh

Đi ra đường quốc lộ

Hôm nay đã chặt cành

Đắp cho người dưới mộ

 

Đứa nào bắn anh đó

Súng nào nhằm trúng anh

Khôn thiêng xin chỉ mặt

Gọi tên nó ra anh!

 

Tên nó là đế quốc?

Tên nó là thực dân?

Nó là thằng thổ phỉ?

Hay là đứa Việt gian?

 

Khóc anh không nước mắt

Mà lòng đau như thắt

Gọi anh chửa thành lời

Mà hàm răng dính chặt

 

Ở đây không gỗ ván

Vùi anh trong tấm chăn

Của đồng bào Cửa Ngăn

Tặng tôi ngày phân tán

 

Mai mốt bên cửa rừng

Anh có nghe súng nổ

Là chúng tôi đang cố

Tiêu diệt kẻ thù chung.

Bài thơ về tiểu đội xe không kính (Phạm Tiến Duật)

Không có kính không phải vì xe không có kính

Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi

Ung dung buồng lái ta ngồi,

Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.

 

Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng

Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim

Thấy sao trời và đột ngột cánh chim

Như sa, như ùa vào buồng lái

 

Không có kính, ừ thì có bụi,

Bụi phun tóc trắng như người già

Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc

Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.

 

Không có kính, ừ thì ướt áo

Mưa tuôn, mưa xối như ngoài trời

Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa

Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi.

 

Những chiếc xe từ trong bom rơi

Đã về đây họp thành tiểu đội

Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới

Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.

 

Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời

Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy

Võng mắc chông chênh đường xe chạy

Lại đi, lại đi trời xanh thêm.

 

Không có kính, rồi xe không có đèn,

Không có mui xe, thùng xe có xước,

Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:

Chỉ cần trong xe có một trái tim.

(1969)

Cuộc đời vẫn đẹp sao (Dương Hương Ly)

Ϲuộc đời vẫn đẹp sao

Tình уêu vẫn đẹp sao

Dù đạn bom man rợ thét gào

Dù thân thể thiên nhiên mang đầу thương tích

Dù xa cách hai ngả đường chiến dịch

Ta vẫn còn chung nhau một ánh trăng ngần

Một tiếng chim ngân

Một làn gió thổi

Một sớm mai xuân trước cửa hầm dã chiến

Thấу trời xanh xao xuуến ở trên đầu ta vẫn thầm hái hoa tặng nhau

Ôi! Trái tim Việt Nam

Ɲhư mặt trời trước ngực

Giữa thế kỷ hai mươi cháу rực sáng ngàn năm… ngàn năm…

Đồng chí (Chính Hữu)

Quê hương anh nước mặn, đồng chua

Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá

Anh với tôi đôi người xa lạ

Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau.

Súng bên súng, đầu sát bên đầu

Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ

Đồng chí!

 

Ruộng nương anh gửi bạn thân cày

Gian nhà không mặc kệ gió lung lay

Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.

Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh,

Sốt run người, vừng trán ướt mồ hôi.

 

Áo anh rách vai

Quần tôi có vài mảnh vá

Miệng cười buốt giá

Chân không giày

Thương nhau tay nắm lấy bàn tay!

 

Đêm nay rừng hoang sương muối

Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới

Đầu súng trăng treo.

(2/1948)

Tây Tiến (Quang Dũng)

Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!

Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi.

Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi,

Mường Lát hoa về trong đêm hơi.

 

Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm,

Heo hút cồn mây, súng ngửi trời.

Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống,

Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.

 

Anh bạn dãi dầu không bước nữa,

Gục lên súng mũ bỏ quên đời!

Chiều chiều oai linh thác gầm thét,

Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người.

 

Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói,

Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.

 

Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa,

Kìa em xiêm áo tự bao giờ.

Khèn lên man điệu nàng e ấp,

Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ.

 

Người đi Châu Mộc chiều sương ấy,

Có thấy hồn lau nẻo bến bờ?

Có nhớ dáng người trên độc mộc,

Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa?

 

Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc,

Quân xanh màu lá dữ oai hùm.

Mắt trừng gửi mộng qua biên giới,

Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm.

 

Rải rác biên cương mồ viễn xứ,

Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh.

Áo bào thay chiếu, anh về đất,

Sông Mã gầm lên khúc độc hành.

 

Tây Tiến người đi không hẹn ước,

Đường lên thăm thẳm một chia phôi.

Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy,

Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.

(Phù Lưu Chanh, 1948)

Dưới chân đồi C4 (Huy Trụ) 

Tặng những chiến sĩ đã chiến đấu hy sinh bảo vệ cầu Hàm Rồng

Chẳng cần ghế thấp ghế cao

Xấp bằng xuống cỏ thôi, nào, anh em!

Đồi C4 cỏ im lìm

Ngày xưa cỏ chết trong bom như người

Ta từng có lúc ước vui

Một lần trên cỏ được ngồi cùng say…

Sao giờ không khói bom cay

Nâng ly rượu, lại run tay, ngập ngừng

Nhìn từng khuôn mặt rưng rưng

Tóc râu có đứa như rừng bông lau

Hàm Rồng, con nước cạn, sâu

Một ngày mấy lượt qua cầu xe hoa?

Thôi thì ta lại với ta

Những thằng lính rót rượu ra giữa trời

Rót cho tràn đất chưa thôi

Rượu tràn đất, để ta mời… "bạn ta"

Những thằng như khói như hoa.

Trên đây là số ít những bài thơ cách mạng Việt Nam hào hùng, bi tráng. Để giành được độc lập, non sông, biết bao thế hệ đã anh dũng chiến đấu. Họ là những người nông dân, học sinh, sinh viên, trí thức... mặc áo lính, cùng chung tình yêu nước, lòng căm thù giặc sâu sắc và ý chí quyết tâm đánh đuổi quân thù. Với sức mạnh phi thường, chí khí anh hùng, niềm tin nồng thắm, họ đã dùng “những bàn tay xẻ núi, lăn bom” để “mở đường cho xe ta lên đường tiếp viện”, trở thành “chị gánh, anh thồ” hàng vạn vạn tấn hàng tiếp tế cho chiến trường, là đồng chí liên lạc hay cầm súng chiến đấu nơi trận địa ác liệt... Tất cả họ đã hóa thành dáng hình Tổ quốc, là hình ảnh lịch sử sống mãi với thời gian, trở thành tượng đài bất hủ trong cuộc kháng chiến cứu nước. Lịch sử Việt Nam đã trở thành huyền thoại trong kháng chiến chống giặc ngoại xâm và xây dựng hòa bình, khiến cả thế giới cảm phục đối với một dân tộc anh hùng.

Đừng quên cập nhật liên tục những bài viết mới nhất, hấp dẫn nhất tại VOH Sống đẹp.