Cha mẹ cần làm gì khi trẻ mắc Covid-19?

Theo thống kê từ Bộ Y tế, từ khi dịch Covid-19 xuất hiện ở Việt Nam đến nay, tỉ lệ mắc Covid-19 của trẻ dưới 18 tuổi ở nước ta là 19,2%, tương đương khoảng 490.000 trẻ. Trong đó có 4,8% trẻ từ 13-17 tuổi; 8% trẻ 6-12 tuổi; 2,8% trẻ từ 3-5 tuổi và 3,6% trẻ từ 0-2 tuổi.

Trẻ mắc Covid-19 thường có bệnh cảnh nhẹ hơn người lớn, song vẫn có một số nguy cơ gây tăng nặng. Do đó, ngay khi phát hiện trẻ bị nhiễm Covid-19, phụ huynh cần cho trẻ nghỉ học, ở nhà theo dõi và chăm sóc sức khỏe. Việc chăm sóc sức khỏe cho trẻ cần chú ý những điều sau:

Những dấu hiệu nhận biết trẻ nhiễm Covid-19

Khi trẻ mắc Covid-19, dấu hiệu hay gặp là sốt, ho. Ít gặp hơn là chảy mũi, đau đầu, đau họng, tiêu chảy, nôn, ăn kém… Tuy nhiên, nhiều trẻ mắc bệnh mà không hề có biểu hiện gì.  

Các triệu chứng khác ít gặp hơn: tổn thương da niêm; rối loạn nhịp tim; tổn thương thận cấp; viêm thanh mạc; gan to, viêm gan; bệnh não.

Khi trẻ có các triệu chứng này, các bậc cha mẹ nên cho trẻ test nhanh Covid-19 (hoặc xét nghiệm RT-PCR) để xác định trẻ có nhiễm Covid-19 hay không để có phương thức điều trị thích hợp.

Những nội dung theo dõi sức khỏe hàng ngày cho trẻ nhiễm Covid-19

Khi trẻ nhiễm Covid-19, phụ huynh cần theo dõi:

- Chỉ số: nhịp thở, mạch, nhiệt độ, SpO2 (đo ít nhất 2 lần/ngày hoặc khi cảm thấy trẻ mệt, thở nhanh, khó thở) và huyết áp (nếu có thể). 

- Các triệu chứng: mệt mỏi, ho, ho ra đờm, ớn lạnh/gai rét, viêm kết mạc (mắt đỏ), mất vị giác hoặc khứu giác, tiêu chảy (phân lỏng/đi ngoài); Ho ra máu, thở dốc hoặc khó thở, đau tức ngực kéo dài, lơ mơ, không tỉnh táo.

- Các triệu chứng khác: Đau họng, nhức đầu, chóng mặt, chán ăn, buồn nôn và nôn, đau nhức cơ…

Những triệu chứng bất thường ở trẻ cần thông báo ngay cho nhân viên y tế

- Khó thở, thở hụt hơi, hoặc ở trẻ em có dấu hiệu thở bất thường: thở rên, rút lõm lồng ngực, phập phồng cánh mũi, khò khè, thở rít thì hít vào.  

- Trẻ lớn đã biết kêu tức ngực, trẻ nhỏ hơn thì người chăm sóc thấy trẻ quấy khóc hoặc các biểu hiện khác thường của trẻ. 

- Đau rát họng, ho 

- Tiêu chảy 

- Ngủ li bì 

- SpO2 dưới 96%. Nếu SpO2 bất thường cần đo lại lần 2 sau 30 giây đến 1 phút, khi đo yêu cầu giữ yên vị trí đo 

- Ăn bú kém. 

- Nếu trẻ mắc thêm bệnh cấp tính: sốt xuất huyết, tay chân miệng... cần báo ngay cho y tế. 

- Trẻ có biểu hiện hội chứng viêm đa hệ thống: sốt cao, đỏ mắt, môi đỏ, lưỡi dâu tây, ngón tay chân sưng phù nổi hồng ban...

Dấu hiệu chuyển nặng ở trẻ nhiễm Covid-19

- Thay đổi ý thức: lú lẫn, ngủ rũ, lơ mơ, rất mệt/mệt lả, trẻ quấy khóc, li bì khó đánh thức, co giật.

- Tím môi, tím đầu móng tay, móng chân, da xanh, môi nhợt, lạnh đầu ngón tay, ngón chân. 

- Không thể uống hoặc bú kém/giảm, ăn kém, nôn 

- Cánh mũi phập phồng, khó thở, thở nhanh,

- Mạch nhanh (> 120 nhịp/phút hoặc < 50 nhịp/phút)

Nhịp thở bất thường ở trẻ nhiễm Covid-19

Lưu ý ở trẻ em: đếm đủ nhịp thở trong 1 phút khi trẻ nằm yên không khóc.

- Trẻ từ 1 đến dưới 5 tuổi: Nhịp thở: ≥ 40 lần/phút, 

- Trẻ từ 5 – dưới 12 tuổi: nhịp thở: ≥ 30 lần/phút 

- Trẻ > 12 tuổi: nhịp thở ≥ 20 lần/phút

Liên hệ với đơn vị nào khi trẻ nhiễm Covid-19 có dấu hiệu chuyển nặng?

- Cơ sở quản lý người mắc Covid-19 tại nhà; trạm y tế xã, phường; hoặc trạm y tế lưu động, Trung tâm vận chuyển cấp cứu…  

- Liên hệ điện thoại của các bệnh viện có khoa Nhi hoặc các cơ sở xử trí của từng phường/huyện để được tư vấn. 

Riêng tại TPHCM, 312 tổ phản ứng nhanh đã được lập tại 22 quận huyện, thành phố Thủ Đức nhằm kịp thời tiếp cận và hỗ trợ chăm sóc F0 cách ly tại nhà có dấu hiệu chuyển nặng, theo Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TPHCM. F0 khi có dấu hiệu chuyển nặng, gọi cấp cứu 115 và tổ phản ứng nhanh tại địa phương.

Dinh dưỡng cho trẻ nhiễm Covid-19

- Đảm bảo đủ nước (với trẻ từ 0-6 tháng cần bú mẹ hoàn toàn; trẻ từ 7-12 tháng tuổi cần 800ml nước/sữa; Trẻ từ 1-3 tuổi cần 900ml; trẻ từ 4-8 tuổi cần 1.200ml; 9-13 tuổi cần 1.60-1.800ml; trẻ từ 14-18 tuổi cần 1.800-2.600ml)

- Ăn đầy đủ chất, ăn trái cây, uống nước hoa quả…  

- Không bỏ bữa; 

- Với trẻ nhỏ cần bú mẹ kể cả mẹ là F0

Vệ sinh cho trẻ nhiễm Covid-19

- Vệ sinh, tắm rửa sạch sẽ, không kiêng nước

 - Vệ sinh tay thường xuyên  

- Vệ sinh mũi nếu trẻ chảy nhiều nước mũi/nước mũi đặc quánh. Nếu chảy mũi ít chỉ cần lau bằng khăn mềm sạch.

Động viên tinh thần trẻ nhiễm Covid-19

- Tâm sự, trấn an con về dịch Covid-19. 

- Giải đáp thắc mắc và chia sẻ thông tin thực tế về dịch. 

- Hạn chế gia đình tiếp xúc và nói chuyện về tin tức, sự kiện có thể gây hoang mang, sợ hãi. 

- Duy trì thói quen bình thường, sinh hoạt khoa học.  

- Tạo điều kiện cho trẻ tham gia các hoạt động giải trí trong phòng cách ly phù hợp như các trò chơi online hay cùng chơi với bố, mẹ…

Xử trí khi trẻ nhiễm Covid-19 bị sốt 38,5 độ trở lên

- Chườm hạ sốt 

- Uống thuốc hạ sốt như paracetamol (Hapacol, Efferalgan, Doliprane, Tylenol…) liều 10-15 mg/kg/lần, có thể lặp lại mỗi 4-6 h, ngày không quá 4 lần.  

- Bù nước 

Nếu sau khi dùng thuốc hạ sốt 2 lần không đỡ, cần thông báo ngay cho Cơ sở quản lý người mắc Covid-19 tại nhà để được xử trí.

Xử trí khi trẻ nhiễm Covid-19 bị ho, đau họng

- Dùng thuốc ho phải theo chỉ định của bác sĩ, dùng khi thật cần. 

- Thuốc ức chế ho: Dùng khi ho quá nhiều, không dùng cho trẻ dưới 6 tuổi. 

- Thuốc loãng đờm: Có thể thay thế bằng uống nhiều nước, không dùng cho trẻ dưới 2 tuổi

- Thuốc ho thảo dược: Khuyến cáo dùng

Hướng dẫn trẻ nhiễm Covid-19 tập thở

- Ít nhất 15 phút mỗi ngày với trẻ lớn 

- Tập thở nhằm tăng thông khí phổi, giúp phòng ngừa bệnh 

- Hai phương pháp thở cơ bản là thở bụng và thở ngực. 

* Thở bụng: 

+ Tư thế: Nằm ngửa hoặc ngồi, một tay để trên ngực. Khi thở ra bụng dưới lép xuống, khi hít vào bụng dưới phồng lên. 

+ Mỗi lần tập đều bắt đầu bằng thở dài ra và tóp bụng lại, sau đó mới hít vào để bụng phồng lên. Mỗi lần tập 3-5 phút. Ngày tập 2-3 lần.

* Thở ngực:

+ Tư thế nằm ngửa hoặc ngồi hoặc một tay để lên ngực sử dụng mũi hít chậm, phình ngực lên và sau đó thổi ra bằng miệng tương tự như huýt sáo, xẹp ngực xuống.

+ Làm từ 10 đến 20 lần/lần tập, làm từ 2 đến 3 lần/đợt tập, và làm từ 2 đến 3 đợt/ngày.

Đồ dùng thiết yếu cần trang bị để theo dõi và điều trị cho trẻ nhiễm Covid-19

- Khẩu trang 

- Nước sát khuẩn 

- Máy đo SpO2 cầm tay 

- Nhiệt kế 

- Điện thoại 

- Thuốc hạ sốt dạng uống, đặt hậu môn, Oresol, thuốc ho, vitamin tổng hợp  

- Nước muối sinh lý

Người chăm sóc trẻ nhiễm Covid-19 cần phòng ngừa như thế nào?

- Đeo khẩu trang và tấm chắn giọt bắn 

- Vệ sinh tay thường xuyên 

- Mở cửa sổ thông thoáng 

- Thường xuyên vệ sinh bề mặt  

- Xử lý chất thải theo đúng hướng dẫn 

- Ổn định tâm lý cho trẻ 

- Nhận biết dấu hiệu trẻ trở nặng, lưu số điện thoại của cơ quan y tế khi cần để báo tin

Những điều không nên làm khi chăm sóc trẻ nhiễm Covid-19

- Không tự ý sử dụng 2 loại thuốc ho cùng lúc hoặc các loại thuốc ho có thành phần chống dị ứng, giảm ho. 

- Không lạm dụng các vitamin kể cả vitamin C hay multivitamin.  

- Con mắc Covid-19, đừng cho trẻ xông lá, tinh dầu... vì không có tác dụng điều trị, có thể làm trẻ tăng khó chịu, nguy cơ khiến trẻ bỏng.  

- Không tự dùng thuốc kháng sinh, thuốc chứa corticoid, thuốc kháng virus...  

- Không dùng các đơn thuốc trên mạng 

- Không chia sẻ đơn thuốc của trẻ.